یهودستیزی: سنگ بنای هویت ملی لهستان؟

جامعه امروز لهستان  از اتحاد بین اشراف سابق لهستان-لیتوانی و دهقانان کاتولیک اسلاوفون شکل گرفت. فرایند ایجاد هویت ملی لهستانی آسان نبود، از این رو، از یهودستیزی اغلب به عنوان وسیله‌ای برای غلبه بر شکاف طبقاتی بین اشراف و دهقانان استفاده می‌شد.

در آغاز قرن بیستم، رهبران جنبش ملی لهستان برای ساختن یک هویت ملی لهستانی از دو گروه متمایز، یعنی اشراف لهستانی-لیتوانیایی و رعیت کاتولیک و اسلاوفون در تلاش بودند که یهودستیزی را در دستور کار قرار دادند. ایده هویت ملی لهستان، یهودیان را مستثنی می‌کرد، اما حامیان آن هیچ ابایی از دست‌اندازی بر اموال و تحریف هویت فرهنگی یهودیان  برای پروژه ملت سازی نداشتند. با گذشت زمان، این یهودستیزی سازمان‌یافته از روایت اصلی ملی لهستان که در مدارس لهستان تدریس می‌شد،  موجه جلوه داده شد. همچنین، روند دیگری که این فرآیند را تسریع کرد، ادغام جزئی دو پروژه رقیب سوسیالیسم و قومی‌مذهبی بود که در مورد ملت لهستان انجام شد، که اولی در ماهیت مدنی خود مبهم بود و دومی اجازه عضویت از طریق گرویدن به مسیحیت کاتولیک را می‌داد. روند فراموش کردن جنایات یهودستیزانه با «ناپدید شدن» یهودیان لهستان، ابتدا در هولوکاست و متعاقباً در پاکسازی قومی این کشور از بازماندگان هولوکاست در زمان کمونیسم، آغاز شد. با این حال، با چرخش اقتدارگرایانه در سیاست لهستان پس از سال 2015، یهودی ستیزی به برنامه ها و برنامه های سیاسی بازگشته است. با وجود غیبت یهودیان به عنوان یک جامعه قابل مشاهده، یهود ستیزی – به شکلی کاملاً ترسناک – همچنان آرای عمومی را در صندوق های رای جذب می کند.

آناکرونیسم و اسطوره‌های ملی

در خوانش اصلی ملی لهستان، همانطور که در آغاز قرن بیستم شکل گرفت، لهستان-لیتوانی به عنوان یک "لهستان اولیه" یا حتی به عنوان اولین جمهوری لهستان معرفی می شود. با این حال، این یک افسانه است. نام کامل لهستان-لیتوانی، مشترک المنافع پادشاهی لهستان و دوک نشین بزرگ لیتوانی بود. این قلمرو یک پادشاهی مرکب بود، شبیه به سوئد-نروژ یا بریتانیا که بر اساس اتحاد 1707 بین انگلستان و اسکاتلند ساخته شد. از این رو، لهستان-لیتوانی با دولت-ملت لهستانی که در سال 1918 تأسیس شد، تفاوت اساسی داشت. اما به خاطر تقویت ناسیونالیسم لهستانی، قرار است در خاطره ملی باقی بماند، که در زبان لهستانی امروزی با نام محاوره ای اولین جمهوری لهستان شناخته می شود.  در تداوم این ادعا، لهستان پساکمونیستی به عنوان سومین جمهوری لهستان مطرح می‌شود. این موضوع به خوبی برای پوشش تداوم سرزمینی و سیاسی لهستان در سه بازه بین‌جنگ، کمونیستی و پساکمونیستی عمل می‌کند، زیرا تجسم دولت-ملت در اقتدارگرایی قومی زبانی است.

با این حال، در شرایط امروزی، قلمرو لهستان-لیتوانی با بلاروس، جنوب استونی، لتونی، لیتوانی، مرکز و شرق لهستان، منطقه کالینینگراد روسیه و غرب و مرکز اوکراین همپوشانی دارد. امروزه، همه این دولت-ملت‌ها که در حدود یک قرن گذشته ایجاد شدند، در کنار اتریش، آلمان و اسرائیل، ادعایی بر میراث مشترک لهستانی-لیتوانیایی تکیه دارند. ادعای آلمانی‌ها در این واقعیت ریشه دارد دارد که پروس از یک سلسله لهستانی-لیتوانیایی به همین نام بیرون آمده است، در حالی که رای دهندگان ساکسونی و لهستان-لیتوانی بین سال های 1697 و 1763 به یک اتحادیه  وابسته بودند یعنی سلسله وتین ها در زاکسن بر هر دو قلمرو حکومت می کردند.

به نوبه خود، پس از تقسیم لهستان-لیتوانی در اواخر قرن 18، هابسبورگ‌ها سهم خود از غنایم را در سرزمین گالیسیا، جایی که اساس دولت ملی لهستان و فرهنگ مدرن لهستان در نیمه دوم قرن نوزدهم شکل گرفت، شکل دادند.  اکثر یهودیانی که اسرائیل را در مراحل اولیه آن ساختند، از سرزمین‌های سابق لهستان-لیتوانی بودند، یا خانواده‌هایشان از این منطقه بودند، در ادبیات از آنها به عنوان یهودیان "روس" یاد می شود. اما روسیه تنها پس از تصرف چهار پنجم اراضی لهستان-لیتوانی به جمعیت یهودی مورد نظر دست یافت. از این رو، از منظر تاریخی و فرهنگی، این یهودیان لهستانی-لیتوانیایی بودند.

چه کسی لهستانی است؟

در لهستان-لیتوانی، اشراف قشر حاکم کشور را تشکیل می‌دادند. فقط اشراف از نفوذ مستقیم بر  قلمرو برخوردار بودند و به «لهستانی بودن» خود افتخار می‌کردند. اشراف به دهقانان با اصطلاح تحقیرآمیز اسلاو  که در اصل به معنای "بردگان" بود، یاد می کردند. این کلمه در کاربرد تاریخی خود به  ملل روسی و اوکراینی  اشاره دارد. بر خلاف اروپای غربی مدرن اولیه، دهقانان در لهستان-لیتوانی  از مردم عادی نبودند (به ویژه پس از قرن شانزدهم). آنها رعیت هایی بودند که به طور غیرمستقیم در اختیار نجیب زاده‌ها بودند.

در لهستان-لیتوانی، رعیت از نظر قانونی موظف بودند در زمین‌های صاحب خود کار کنند. در مقابل، ارباب به آنها استفاده از یک قطعه زمین را برای امرار معاش داد. رعیت را نمی‌توان به‌عنوان ملک فروخت، با این حال زمین‌هایی که دهکده‌های رعیت روی آن قرار داشتند به‌طور گسترده و آزادانه معامله می‌شد. رعیت و اشراف، به جز سیستم سنتی استثمار اجباری، هیچ وجه اشتراکی نداشتند. هیچ رعیتی جرات نمی‌کند خود را «لهستانی» بنامد. لهستانی‌ها - یعنی اشراف - صاحبان و ستمگران رعیت در کشورهای مشترک المنافع لهستان-لیتوانی بودند. رعیت از تقسیم قلمروی لهستان-لیتوانی خشنود بود و این امر در نیمه اول قرن نوزدهم در اتریش و پروس و در نیمه دوم این دوره در سراسر روسیه کنار گذاشته شد.

در لهستان کنونی، هویت لهستانی معمولاً از طریق زبان لهستانی تعریف می‌شود. این باعث ترویج این ایده می‌شود که همه لهستانی زبانان به عنوان لهستانی، یعنی اعضای ملت لهستان شناخته می‌شوند. علاوه بر این، یک اجبار هنجاری قوی وجود دارد که یک « لهستانی واقعی» باید یک کاتولیک یا حداقل از (پدر یا مادر) کاتولیک باشد. با این حال، در لهستان-لیتوانی، اشراف بر هر گونه تفاوت زبانی یا اعتراف غلبه کردند. در شمال قلمرو، از بندر بالتیک امروزی گدانسک در لهستان تا پایتخت لتونی، ریگا، اشراف لهستانی-لیتوانیایی از کلیسای لوتری به آلمانی سفلی (مانند هلندی امروزی) صحبت می‌کردند و به آلمانی (استاندارد) می نوشتند. در نیمه شرقی کشورهای مشترک المنافع، اشراف ارتدوکس (یا کاتولیک یونانی) به زبان روتنی (یا پیشرو بلاروسی و اوکراینی امروزی) صحبت می کردند و آن را به خط سیریلیک می‌نوشتند. همچنین اشراف مسلمان از تاتارهای کریمه در این منطقه زندگی می‌کردند. آنها ترجیح می‌دادند روتنی را با حروف عربی یادداشت کنند. در نیمه غربی لهستان-لیتوانی بیشتر اشراف لهستانی زبان کاتولیک بودند. در روابط تجاری پویایی که بین لهستان-لیتوانی و امپراتوری عثمانی وجود داشت، اشراف ارمنی سرآمد بودند. آنها به شکل "تک فیزیکی" مسیحیت پایبند بودند، به زبان ترکی کیپچاک صحبت می‌کردند و آن را با حروف ارمنی می‌نوشتند. آنچه همه اشراف قلمرو را - صرف نظر از زبان‌های رسمی مختلف، زبان‌های محلی و سیستم نوشتاری آنها - متحد می‌کرد، وفاداری آن‌ها به پادشاه لهستانی-لیتوانیایی، در کنار لاتین و لهستانی به‌ترتیب به عنوان زبان‌های قوانین حقوقی و بحث‌های سیاسی بود.

با این حال، به غیر از برخی موارد تغییر مذهب، هیچ نجیب‌زاده یهودی در لهستان-لیتوانی وجود نداشت. برای دو هزار سال، مسیحیت سیاست و جمعیت اروپا را با احساسات یهودستیزی عمیقاً ریشه‌دار آغشته کرد. اما در کشورهای مشترک المنافع، یهودیان بر خلاف اروپای غربی یا مسکوی در شرق، از خودمختاری قومی-اعترافی برخوردار بودند. از منطقه اول، یهودیان در پی طاعون رانده شدند. از سوی دیگر، نخبگان مسکووی یهودیان را آلوده کننده ارتدکس می‌دانستند و بنابراین آنها را از ورود به قلمرو "پاک" تزار منع کردند. بین اروپای یهودی ستیز غربی و شرقی در اوایل دوره مدرن، یهودیان - به عنوان تاجران همه کاره و صنعتگران ماهر - به طور فعال به سمت اروپای مرکزی، یعنی لهستان-لیتوانی، پادشاهی مجارستان (از جمله کرواسی امروزی، شمال غربی رومانی، اسلواکی و جنوب غربی اوکراین) جذب شدند. )، خانات کریمه و مناطقی در سراسر امپراتوری سه قاره ای عثمانی. همه این سیاست‌ها خودمختاری‌های غیرسرزمینی ایجاد کردند تا جمعیت‌های مفیدی از اعترافات مختلف را در خود جای دهند. این نوع خودمختاری در میان عثمانی ها به عنوان ارزن و در کشورهای مشترک المنافع به عنوان سیم زیدوسکی (مجلس یهودیان) شناخته می‌شد. این خودمختاری یهودیان را به عنوان مثال با اشراف در لهستان-لیتوانی برابر نمی‌کرد. با این حال، جایگاه آنها در این قلمرو در مقایسه با رعیت‌های سرکوب شده یا اجداد اکثریت لهستانی های امروزی به طور قابل توجهی بالاتر بود. زمانی که هنجار این بود که جوامع از گروه‌هایی با موقعیت نابرابر تشکیل شده بودند که معمولاً از والدین به ارث می‌رسیدند. اگر کسی نمی‌توانست عضوی از گروه برتر (اشراف) در کشورهای مشترک المنافع شود، هر کاری که ممکن بود انجام می‌داد تا به ته انبوه اجتماعی سقوط نکند، جایی که رعیت‌ها زندگی غیرقابل‌غیرقه‌ای داشتند. دستیابی به جایگاهی در میانه این هرم جمعیتی در نوع خود موفقیتی بود. یهودیان لهستان-لیتوانی از این موقعیت برخوردار بودند.

یهودیان که به عنوان بانکداران، مدیران، صنعتگران متخصص یا مدیران املاک و میخانه‌ها مهارت داشتند، برای اداره املاک خود مورد استقبال زمینداران نجیب قرار گرفتند. اخلاق شریف این بود که دستان خود را با کار آلوده نکنیم. در نتیجه، یهودیان به عنوان عوامل اشراف اغلب به عنوان واسطه بین رعیت و منافع اقتصادی ارباب نجیب خود عمل می کردند. از منظر رعیت، در سطح تماس مستقیم رو در رو، این یهودیان بودند که از آنها استثمار می‌کردند. یک رعیت بی‌سواد که اجازه نداشت روستای خود را ترک کند، نمی‌توانست ببیند که یک مامور یهودی محلی فقط دستور اعیان را انجام می‌دهد. این اختلاف در ادراک به اسطوره اربابان بزرگوار ناآگاه از سرنوشت غم انگیز رعیت ها که ظاهراً توسط یهودیان بدخواه مورد سوء استفاده قرار گرفته اند، وارد شد.

ناسیونالیست‌های نوپای لهستانی (عمدتا با پیشینه نجیب‌زادگی) از این اسطوره شوم استفاده کردند تا شکاف بین نجیب زادگان و دهقانان را که از این گروه از رعیت‌ها برخاسته بودند، پر کنند. این به این دلیل است که آنها آرزو داشتند از ادغام هر دو گروه، یک کشور لهستانی را ایجاد کنند. دهقانان باید به عنوان لهستانی شناخته می‌شدند، اما باید کینه‌های رعیتی خود را فراموش می‌کردند و فرهنگ و زبان اشراف را به عنوان فرهنگ خود می‌پذیرفتند. این یک کار آسان نبود. اجرای کامل این برنامه دشوار تا دوره کمونیستی طول کشید (اگرچه برخی از دهقانان تحصیل کرده در اواخر قرن نوزدهم به روشنفکران ملی لهستانی پیوستند). دهقانان به امپراتور اتریش، پادشاه پروس یا تزار روسیه اعتماد بیشتری نسبت به صاحبان نجیب سابق خود نشان دادند. به هر حال، این پادشاهان «خارجی» بودند که نظام سرکوبگر رعیت را از بین بردند، نه «لهستانی‌های همکار» با منشأ اصیل.

از سوی دیگر، تعداد اشراف آنقدر کم بودند که نمی‌توانستند به تنهایی خود را به یک ملت «مدرن» لهستانی تبدیل کنند که حداقل به تعداد زیادی از جمعیت در هر قلمروی قابل دوام باشد. اشراف لهستانی-لیتوانیایی این روش را دو بار در طول قیام های خود علیه تزار روسیه در سال های 1830-31 و 1863-64 امتحان کردند. هر دو قیام شکست خوردند، زیرا سن پترزبورگ هیچ ابایی در میدان دادن به دهقانان در برابر مخالفان نجیب نداشت. این موضوع در نهایت پذیرفته شد و ناسیونالیست‌های اولیه لهستانی اصیل باید بپذیرند که یک ملت لهستانی قابل دوام باید از دهقانان "بوی کود" استقبال کند. به هر حال، دهقانان اکثریت قریب به اتفاق ساکنان را تشکیل می‌دادند که ناسیونالیست‌های نجیب لهستانی ممکن بود رویای ایجاد دولت-ملت لهستانی «خود» را داشته باشند. در پایان قرن نوزدهم، این واقعیت جمعیتی شروع به دیکته کردن انتخاب‌های ایدئولوژیک کرد و برنامه ملت سازی را اطلاع رسانی کرد. ناسیونالیست های لهستانی برای پوشاندن بهتر شکافی که اکنون به تدریج بین اشراف و رعیت- دهقان پل شده است، دو قیام نجیبانه قرن نوزدهم را به عنوان «قیام ملی»  بازتعریف کردند. امروزه، روایت استاد ملی لهستانی به طور نابهنگام و بر خلاف واقعیت ادعا می‌کند که هم اشراف و هم رعیت‌ها در کنار هم علیه تزار روسیه می‌جنگند. اما در زمان این دو شورش ضد تزار، هیچ ملت لهستانی که از نظر قومی زبانی تعریف شده بود، وجود نداشت.

اکنون " لهستانی واقعی" باید "آریایی" باشد.

در لهستان امروزی  این رویکرد به ندرت تحلیل می‌شود و به یاد می‌آورند که تعریف ملت «مدرن» لهستان، آنگونه که در اواخر قرن نوزدهم توسعه یافت، به یهودستیزی وابسته است. لهستانی‌های کاتولیک (یا کاتولیک‌های اسلاوفون)، صرف نظر از ریشه‌هایشان (اعم از اشراف یا دهقان)، باید به یک ملت «مدرن» لهستانی تبدیل می‌شدند. مشکل شکاف اختلاف و بی اعتمادی بود که بین اشراف و دهقانان وجود داشت. اولاً، خاطره زنده و متعاقباً بین نسلی جنایت برده داری، از هر گونه نزدیکی بین هر دو گروه جلوگیری کرد و یک ملت نجیب و دهقان لهستانی مشترک را به یک توهم تبدیل کرد. به دلیل این میراث سمی، دهقانان و اشراف یکدیگر را عملاً گروه‌های قومی خارجی (و گاه متخاصم) تشکیل می‌دادند. در مواجهه با این معضل وجودی، ایدئولوگ‌های ناسیونالیسم لهستانی ایده تبدیل یهودستیزی به «چسب اجتماعی» برای نیازهای ملت‌سازی را پیدا کردند. یهودی ستیزی به عنوان یک گرایش جزئی در میان اشراف لهستان-لیتوانی وجود داشت، اما هرگز وارد جریان اصلی سیاسی کشورهای مشترک المنافع نشد. به هر حال، یهودیانی که به مذهب کاتولیک گرویدند، مرتباً با مقام اشراف جدید پاداش می‌گرفتند. اما برعکس، یهودی ستیزی در میان دهقانان رواج داشت که توسط کشیش‌ها تقویت می شد. ملی گرایان با منشأ اصیل می توانند از این نفرت درونی برای برانگیختن احساسات قوی و القای اعتقادات سیاسی در بین دهقانان استفاده کنند. استفاده از این «دشمن ملی مشترک» برای اهداف اتحاد ملی آسان‌تر از اتریشی‌ها، پروس‌ها (آلمانی‌ها) یا روس‌ها بود، زیرا یهودیان هیچ وسیله دفاعی نداشتند. بنابراین، آنها یک "ابژه ایده آل" نفرت عمومی را تشکیل می دادند.

این آزمایش به همان سرعتی که رهبران ملی امیدوار بودند جواب داد. «چسب اجتماعی» یهودی ستیزی که به طرز ماهرانه ای به کار می‌رفت، نجیب زادگان و دهقانان (که قبلاً یکدیگر را «خارجی» می دانستند) به کشور مورد نظر لهستان تبدیل کرد. رعیت‌های پیشین و ستمگران نجیب‌شان، یکدیگر را به عنوان لهستانی‌های (قومی) با مذهب کاتولیک و زبان لهستانی برابر می‌دانستند. در همین حال، تعداد فزاینده‌ای از قتل عام‌های ضد یهودی در آغاز قرن بیستم به معیار مناسبی برای موفقیت این تلاش ملت‌سازی تبدیل شد. سرانجام، حذف شکاف رعیت و اشراف موجب شد تا در سال 1920 پست نخست وزیر لهستان به دهقان وینسنتی ویتوس سپرده شود. در این فرآیند ساخت یک ملت لهستانی که از نظر قومی زبانی تعریف شده بود، جای تعجب نیست که یهودیان اجازه عضویت نداشتند، حتی اگر لهستانی بی عیب صحبت می کردند و به کاتولیک گرویدند. با این حال، بسیاری از یهودیان لهستانی را پذیرفتند و به پروژه سوسیالیستی یک ملت مدنی لهستانی وفادار ماندند. حامیان این پروژه به اندازه کافی زیاد بودند که اگر دموکراسی در لهستان بین دو جنگ زنده مانده بود یا پس از جنگ جهانی دوم در کشور احیا شده بود، شانس موفقیت داشتند.

از منظر ناسیونالیست‌های لهستانی قومی، طنز این بود که بهترین شاعران و نویسندگان لهستانی بین‌جنگ‌ها، مانند یان برژوا، زوزانا گینزانکا، بولسلاو لِشمیان، برونو شولز یا یولیان توویم، یهودی بودند، چه از روی اعتقاد و چه از طریق میراث. همین امر در مورد آدام میکیویچ، شاعر ملی بسیار تحسین شده قرن نوزدهم نیز صادق بود. بدون آنها، ادبیات لهستان ارزش ذکر ندارد. پس از سال 1945، بازماندگان هولوکاست با کمک به تعالی آثار ادبی زیبای لهستانی ادامه حیات دادند. از جمله نمایشنامه نویس و استانیسلاو لم، رمان نویس علمی-تخیلی مشهور بین‌المللی. با این حال، آنها مراقب بودند که ریشه یهودی خود را پنهان کنند. آنها هیچ شانسی در رویارویی رو در رو با یهودی ستیزی کشورشان نداشتند. به همین دلیل است که مسلماً بهترین رمانی که تا به حال در لهستان کمونیستی نوشته شده است، یعنی «نان برای رفتگان» اثر بوگدان داوید وودوفسکی، اما به طور کامل فراموش نشده است. نویسنده نه تنها درباره یهودی بودن خود صحبت کرد، بلکه به عنوان یک بازمانده از هولوکاست، کتاب را به تجربه دوران کودکی خود در گتوی ورشو ییدیش زبان نیز اختصاص داد. با ناراحتی ناسیونالیست‌های لهستانی، نثر کامل وویدوسکی به زبان لهستانی بخش گمشده ییدیش زبان لهستان مدرن را زنده کرد.

در ابتدا، مفهوم یک ملت یکپارچه اما یهودستیز لهستانی به میزان محدودی در دولت-ملت لهستان بین جنگ اجرا شد. تنها پس از سال 1935 قوانینی وضع شد که شهروندان لهستانی با پیشینه یهودی را از برخی مشاغل محروم می کرد که نقض آشکار قانون اساسی لهستان بود. پس از آن، چنین ملتی لهستانی به طور کامل در لهستان کمونیستی شکل گرفت. هولوکاست تحریک شده توسط آلمان نازی اکثر شهروندان یهودی این کشور را نابود کرد و "فرصتی" برای جایگزینی طبقه متوسط عمدتا یهودی کشور با لهستانی‌های "واقعی" ایجاد کرد. کاتولیک‌ها بدون اینکه زیاد به این واقعیت فکر کنند، املاک، کارگاه ها، مشاغل و اموال منقول همسایگان یهودی خود را با این فرض که مالکان آنها باید در نسل کشی از بین رفته باشند، سرقت کردند.

از این رو، انتصاب نخست وزیر یهودی الاصل لهستان، مانند بنیامین دیزرائیلی در بریتانیا، چه در لهستان بین دو جنگ و چه در لهستان کمونیستی، یک خیال و غیرممکن محض بود. در لهستان پس از کمونیسم، تادئوش مازوویچکی به عنوان اولین نخست وزیر غیرکمونیست این کشور خدمت کرد. پس از آن، در اواخر سال 1990، او برای پست ریاست جمهوری لهستان به جای دیکتاتور کمونیست وویچیچ یاروزلسکی نامزد شد. با این حال، دشمنان سیاسی  شایعات دروغینی را منتشر کردند که او یک یهودی است، و بنابراین «اصالتاً لهستانی نیست». اعلام عمومی اسقف آلوجی اورسولیک مبنی بر اینکه تمام اسناد کلیسایی مربوطه با جدیت بررسی شده اند، مجدداً تأیید کرد که مازوویکی از نژاد کاملاً کاتولیک لهستانی است. هیچ کس جز یک «لهستانی واقعی» یا «آریایی»، با توجه به قوانین نورنبرگ آلمان نازی در سال 1935 مجاز به حکومت لهستان و لهستانی‌ها نیست. نمونه رئیس جمهور شجاع ولودیمیر زلنسکی در اوکراین همسایه تحت حمله روسیه نئو امپراتوری که به یهودی بودن خود افتخار می کند، نگرش لهستانی ها را در این زمینه تغییر نداده است. در لهستان امروزی، یک سیاستمدار با پیشینه یهودی هیچ شانسی برای انتخاب شدن در پست هایی با اهمیت در سطح کشور ندارد.

«ضد پولونیسم» یا یهودستیزی لهستانی؟

عموم مردم لهستان، سیاستمداران و روشنفکران همگی در برابر این اتهام مکرر که "لهستانی‌ها یهودی ستیزی را با شیر مادرانشان می مکند" سر و صدا می‌کنند. آنها به درستی این عقیده را مغرضانه، بی دلیل و حتی نژادپرستانه می‌دانند. گذشته از این، لهستان-لیتوانی و سپس لهستان بین جنگ، حداقل خانه تعدادی از یهودیان جهان بود. این واقعیت، در میان دیگران، به‌عنوان «اثبات» مهم «سنت قرن‌ها تحمل لهستان»  ارائه می‌شود. تا به امروز، چنین هم‌زبانی‌ها و ادعاهایی که در مورد برخی تساهل ذاتی لهستانی بیان می‌شوند، بارها و بارها در مطبوعات لهستان، کتاب‌های درسی مدرسه و گفتمان عمومی ظاهر می‌شوند. آنها در خدمت منحرف کردن توجه از فرهنگ عامه لهستانی هستند که با یهودستیزی آغشته شده است.

انکارکنندگان و مخالفان این «تحمل ذاتی لهستانی» به شدت به عنوان «غیر میهنی» محکوم می شوند. از آغاز قرن بیست و یکم، موضع پرسشگر آنها با نئولوژیسم «ضد پولونیسم» توسط «مدافعان ملت لهستان»، تحقیر شده است. بدیهی است که احساسات ضد لهستانی، که نمونه آن توهین آمریکایی «پولاک» است، از جمله در اسرائیل وجود دارد. با این حال، بر خلاف استعاره‌های یهودی ستیز معمولی، هیچ یهودی معتقد نیست که لهستانی ها قصد دارند بر جهان حکومت کنند، خدای یهودی را بکشند یا در مراسم خود خون یهودی بنوشند. با این وجود، منتقدان این افسانه تساهل ذاتی لهستانی به این واقعیت اشاره می‌کنند که حتی یک محله یهودی یا جامعه شهری منسجم یهودی در لهستان امروزی باقی نمانده است. گفتار ییدیش در زندگی روزمره این کشور مدتها پیش متوقف شد. این استدلال برای میهن پرستان لهستانی، که به دنبال نشان دادن این موضوع هستند که چنین "ضد لهستانی" در نظرات "بی اساس" خود اشتباه می کنند، کافی نیست. مهمتر از همه، یک وطن پرست از این نوع تأکید می کند که اکثریت یهودیان لهستان در هولوکاست، که توسط آلمان زمان جنگ (یعنی با مشارکت داوطلبانه اتریش ها) برنامه ریزی و اجرا شده بود، کشته شدند.

یک دهم یهودیان لهستان یا حدود 250000 تا 300000 نفر از این نسل کشی جان سالم به در بردند. بیشتر آنها در اتحاد جماهیر شوروی جان سالم به در بردند پس از سال 1945، بازماندگان هولوکاست، اندکی از جامعه و فرهنگ ییدیش زبان را در لهستان کمونیستی بازسازی کردند. قتل عام‌های متعدد و قتل همسایگان یهودی بازگشته توسط کاتولیک‌های محلی لهستانی؛ اکثر آنها را متقاعد کرد که به شهرها یا روستاهای اصلی خود بازنگردند. در عوض، این لهستانی های میهن پرست یهودی، دنیای جدید سوسیالیستی و ییدیش زبان پس از جنگ خود را در سیلزی سفلی ساختند. این یکی از مناطق آلمانی قبل از 1945 در شرق خط اودر-نیسه بود که در پوتسدام متفقین به لهستان واگذار کرده بودند.

به زودی مشخص شد که محدودیت‌های تحمیل‌شده بر زندگی سیاسی، مذهبی و فرهنگی بازماندگان هولوکاست، از خودمختاری فرهنگی وعده‌داده‌شده‌ی آن‌ها به طمع‌آمیز ساخته است. وضعیت رو به وخامت بیشتر آنها را متقاعد کرد که هر زمان که اجازه داده شد کشور کمونیستی را ترک کنند. بحران سیاسی که در اواخر دهه 1950 به دنبال بی‌ثبات‌سازی به وجود آمد، همزمان با اولین موج عظیم مهاجرت یهودیان از لهستان کمونیستی بود. در سال 1968، پاکسازی قومی یهودیان باقیمانده توسط دولت به معنای پایان قطعی زندگی سازمان یافته یهودیان در لهستان بود. حدود 13000 لهستانی مذهبی یا یهودی مجبور به ترک کشور شدند. برخی از افراد که علیرغم همه شانس‌ها تصمیم به ماندن گرفتند، مجبور شدند یهودی بودن خود را عمیقاً پنهان کنند تا بتوانند زندگی نسبتاً بدون مزاحمتی داشته باشند. اما مدافعان کنونی لهستان بر این باورند که کمونیست‌ها، و نه لهستانی ها مسئول این پاکسازی قومی بودند.

با این حال، نتیجه نهایی به گونه ای بوده است که برای اولین بار در طول تاریخ هزاره‌ای کشور، تنها چند جامعه کوچک یهودی در لهستان باقی مانده است. می‌توان فکر کرد که در غیاب موضوع تنفر اجتماعی سیاسی شده (یا حتی عادی شده)، همین نفرت نیز باید به گذشته تبدیل می شد. اما بدیهی است که در وهله اول، یهودی ستیزی در میان جمعیت مسیحی اروپا به عنوان یک ویژگی سیاسی و فرهنگی، مستقل از خود یهودیان، توسعه یافته بود. بودن یا نبودن آنها ربطی به یهودستیزی ندارد. بنابراین، یهودی ستیزی ادامه دارد و در لهستان پساکمونیستی بسیار خوب عمل می کند. در سال 2015، حزب پوپولیستی قانون و عدالت در لهستان به قدرت رسید. از آن لحظه، حزب حاکم یهودی ستیزان را تشویق کرده و اطمینان حاصل کرده است که آنها به خاطر جنایات خود در تحریک نفرت نژادی و قومی مجازات نخواهند شد. در عوض، این محققان هولوکاست هستند که به دلیل یافته‌هایشان سرکوب می‌شوند، یافته‌هایی که با افسانه رهبران قانون و عدالت در مورد «میلیون‌ها لهستانی» (یعنی همسایگان کاتولیک یهودیان) که ظاهراً یهودیان را در طول دوران جنگ نجات داده بودند، در تضاد است. این با افسانه 40000 تا 60000 بازمانده یهودی در لهستان تحت اشغال آلمان در تضاد است. علاوه بر این، تحقیقات اخیر نشان می دهد که از 250 هزار یهودی که از گتوها و اردوگاه‌های مرگ فرار کردند، تنها 35000 نفر زنده مانده اند. بقیه، یا بیش از 200000 نفر، توسط همسایگان کاتولیک و همشهریان لهستانی خود دستگیر شدند و برای دریافت پاداش مالی به آلمانی ها تحویل داده شدند. منتقدان می‌گویند که این اعداد تخمین و پیش بینی هستند. خوب. با این حال، اخیراً، محققان در موارد متعددی که در مقیاس کوچک به دقت تحقیق شده بودند، ثابت کردند که از هر سه یهودی که سعی در مخفی شدن داشتند، دو نفر یا توسط لهستانی‌های کاتولیک کشته شدند یا توسط آنها به آلمانی‌ها لو داده شدند.

سیاست تاریخ

مصونیت یهودی ستیزان از مجازات و اقدامات سرکوبگرانه برای محققانی که صفحات تاریک گذشته لهستان را کشف می‌کنند، به طور همزمان به انکار و فعال کردن یهودی ستیزی کمک می کند. تحت پوشش تبلیغات رسمی میلیون‌ها لهستانی (کاتولیک) که یهودیان را نجات دادند. یهودستیزی به عنوان یک عقیده سیاسی قابل قبول یا حتی انتخاب سیاسی عادی می‌شود. به این ترتیب، اولین حزب یهودی ستیز لهستانی پس از جنگ با اهمیتی در سطح کشور به وجود آمد. در سال 2019، فعالان و سیاستمداران راست افراطی و ضد اروپایی، که از برنامه اقتدارگرایانه حزب حاکم که آن را "بیش از حد لیبرال" می دانستند، راضی نبودند، یک اتحاد انتخاباتی تشکیل دادند. این گروه کنفدراسیون آزادی و استقلال  یا به طور خلاصه کنفدراسیون نامیده شد.

کنفدراسیون در خاستگاه، همدردی‌ها و برنامه‌های سیاسی خود، همتای لهستانی حزب معترض آلمان آلترناتیو برای آلمان است. برنامه کاملاً «قهوه‌ای» آن نقش تعیین کننده‌ای در موفقیت فراری این حزب نوپای کنفدراسیون داشت. این برنامه را می‌توان در جمله به اصطلاح جذاب کنفدراسیون «پنج بالا» خلاصه کرد، یعنی ما «یهودیان، همجنس‌بازان، سقط جنین، مالیات‌ها و اتحادیه اروپا» را نمی‌خواهیم. توجه داشته باشید، آنها قبل از هر چیز "لهستان بدون یهودیان" را می‌خواهند. اما طبق نظرسنجی‌های ژوئیه 2023، تقریباً 17 درصد لهستانی‌ها به کنفدراسیون رای می‌دهند. (خوشبختانه، در انتخابات پارلمانی اکتبر 2023، تنها 7 درصد از رای دهندگان رای خود را به نفع کنفدراسیون به صندوق انداختند.) به طور مشابه، محبوبیت آنها در آلمان حدود 18 درصد است.

در حال حاضر، لهستان تلاش می‌کند با جذب یهودیان ناراضی پس از شوروی که در آلمان مستقر شدند، تمایلات یهودی ستیزانه خود را بپوشاند. در همین حال، کنفدراسیون پس از رسیدن به جایگاه سومین حزب سیاسی محبوب در لهستان، مسیری را اتخاذ کرده است که رسماً خود را از عناصر کمتر خوش ذوق در برنامه خود، از جمله یهودی ستیزی، فاصله گرفته است. با این حال، در سطح ناخودآگاه، یهودستیزی یکی از جذاب‌ترین جاذبه‌های کنفدراسیون باقی مانده است. گاهی حتی رهبران آن نمی‌توانند خود را از ارتکاب حملات یهودستیزی باز دارند. در سه دهه پساکمونیستی، سیاست لهستان از اتهام به یک نامزد ریاست جمهوری برای اثبات یهودی بودن او تا ظهور یک حزب بزرگ دیگر در کشور که آشکارا یهودی ستیز است، حاکی از رشد یهودستیزی در این کشور است. هرچند که این واقعیت شرم‌آور است. شکاف نجیب زادگان و رعایا با قربانی کردن یهودیان با موفقیت برطرف شد و اکنون به گذشته ای تبدیل شده است که کمتر کسی به آن فکر می‌کند. با این حال، می ترسم که یهودی ستیزی به زودی نقش مهمی را در زندگی سیاسی و اجتماعی کشور ایفا کند، که در سایه اقتدارگرایی فزاینده و ادامه جنگ روسیه علیه اوکراین آشکار می‌شود. مسلماً احساسات ضد مهاجر، ضد همجنس گرایان و ضد آلمانی اکنون در سیاست لهستان قوی تر شده است. نمایش عمومی این تعصبات بیشتر از یهودی ستیزی به تنهایی آراء را به خود جلب می‌کند. با این حال، آینده در لهستان نامشخص به نظر می‌رسد. فرو بردن سیاست در هر نوع نفرت گروهی ماهیت ضد دموکراتیک دارد و می تواند استقرار یک دیکتاتوری پوپولیستی را تسهیل کند.