همکاری‌های فرهنگی روسیه و هند

همکاری میان روسیه و هند از زمان امضای معاهده دوستی و همکاری میان شوروی و هند در سال 1993 می باشد. پس از آن هم دو کشور شراکت راهبردی را با یکدیگر در سال 2000 اعلام کردند. همچنین دو کشور رساندن میزان سرمایه گذاری مشترک به ارزش 50 میلیارد دلار تا سال 2025 را هدف خود قرار دادند. امروزه روسیه بزرگترین صادر کننده نفت خام به هند و هند هم بزرگترین صادر کننده دارو به روسیه است. همچنین روسیه در حال ساخت نیروگاه هسته ای برای هند است که ساخت بخشی از آن هم تکمیل شده است.

در زمان فعلی دو طرف به همکاری در زمینه های نظامی، فناوری و هوافضا نگاه ویژه ای دارند. همچنین موسکو و دهلی نو در زمینه های دیگری مانند سیاسی، امنیتی، بازرگانی و اقتصادی همکاری دارند و در بسیاری از مناسبات مواضعشان با یکدیگر هماهنگ است. یکی دیگر از زمینه های همکاری میان دو کشور عرصه فرهنگی است که تجلی آن در اشتراکات در ارزش ها میان دو ملت می باشد. بر اساس اظهارات مقامات فرهنگی روسیه همکاری میان دو کشور در این زمینه به عنوان درگاهی برای تبادل اندیشه و ارزش ها می باشد و این همکاری فراتر از صرفا مبادلات در زمینه های هنری و ادبی است.

در چارچوب این شراکت راهبردی میان هند و روسیه مکانیزم های متنوعی برای تضمین همکاری منظم و تقویت آن وضع شد. به طور سالانه نشستی میان نخست وزیر هند و رئیس جمهور روسیه برگزار می شود و دو طرف در حاشیه آن توافقنامه ها و سندهای همکاری مهمی را در زمینه های تجاری، امنیتی و دفاعی امضا می کنند. بخشی از این مکانیزم های همکاری میان موسکو و دهلی نو در زمینه های فرهنگی و بشردوستانه است. از جمله نهادهای مرتبط با این امر کارگروه روسیه و هند در زمینه فرهنگ و گردشگری است. همچنین دو طرف مراکز فرهنگی هم در کشورهای یکدیگر دارند. یکی از این مراکز، مرکز جواهر لعل نهروی هند واقع در روسیه است که با نهادهای فرهنگی روسیه مانند مؤسسه فلسفه، ادب و تاریخ موسکو همکاری دارد و محلی برای آموزش یوگا هم می باشد و تقریبا 500 داوطلب در آنجا در زمینه های متنوعی آموزش می بینند.

در ماه می سال 2023 دهلی نو میزبان کارگروه روسی هندی مرتبط با فرهنگ بود. در این جلسه دو طرف مباحثاتی در خصوص زمینه های همکاری فرهنگی از جمله پروژه های مرتبط با کتابخانه ها، توسعه ارتباطات و بهسازی و توسعه موزه ها و سینماها انجام دادند. دو طرف بر اهمیت اجرای پروژه بزرگ همکاری تأکید کردند که شامل تبادل در زمینه همایش های فرهنگی می شد. همچنین دو کشور درباره تجارب موفقیت آمیز خود در تأسیس موزه ها در اکسپوی بین المللی موزه ها در سال 2023 با یکدیگر گفتگو داشتند. برای تسهیل در فرآیند این تبادلات ابتکارهایی مانند تبادل در اعطای بورسیه های تحصیلی برای دانشجویان دو کشور و ایجاد فضایی برای آشنایی بیشتر دانشجویان دو کشور با فرهنگ های یکدیگر بوجود آمد. بیشتر این طرح ها مورد حمایت دولت ها هستند و این باعث تداوم مشارکت در آنها می شود. یکی دیگر از بخش های همکاری های فرهنگی میان دو طرف حفظ میراث فرهنگی است و دو کشور تلاش های مشترکی در زمینه مرمت آثار تاریخی و حفظ آن و احترام مشترک به تاریخ فرهنگی یکدیگر انجام داده اند و این امر باعث تقویت گفتگوها میان فرهنگ دو کشور هم می شود.

در سطح وزارتخانه های مربوطه هند و روسیه گفتگوهایی در زمینه احداث پروژه هایی در مرتبط با کتابخانه ها و موزه ها و افزون بر آن برگزاری همایش های فرهنگی، سینما و تئاتر داشته اند. همچنین برگزاری سالروزهای فرهنگی مشترک میان روسیه و هند در هند یا روسیه و برنامه های مشترک فرهنگی از دیگر مواردی هستند که باعث تقویت دیپلماسی فرهنگی میان دو کشور می شوند. برای نمونه جشنواره فیلم های روسی در هند تبدیل به رکنی اساسی در این تبادلات فرهنگی شده است و درگاهی برای شناخت جامعه روسی از طریق سینما برای مردم هند است. در سال 2023 قائم مقام وزیر فرهنگ روسیه و قائم مقام وزیر فرهنگ هند با یکدیگر دیدار داشتند و بر چشم اندازی مشترک و توسعه همکاری فرهنگی با یکدیگر تأکید کردند. همچنین حزب حاکم روسیه متحد هم برنامه هایی را برای شناسایی فرهنگ و آداب کشورهای دوستی مانند هند برگزار کرد و این برنامه فرهنگی شامل برگزاری کارگاه ها و عرضه غذاهای ملی هند می شد.

برگزاری چنین برنامه هایی باعث تقویت روابط فرهنگی میان هند و روسیه می شود و افزون بر آن در گسترش افق ها و افزایش شناخت جوامع کشورها از یکدیگر مؤثر است و این فعالیت ها به عنوان پیامی برای کشورهای بریکس پلاس و کشورهای دوست بریکس در حمایت از فرهنگ و آداب آنان هم است. اما در زمینه گردشگری فرهنگی مشترک میان روسیه و هند کوتاهی هایی وجود دارد که باعث ایجاد مانع در توسعه این زمینه می شود. در این باره معیارهای ژئوپولتیک، متغیرهای منطقه ای و تحولات سیاسی در سطح جهانی تأثیر بالایی در سطح همکاری دارند و به همین دلیل در این چارچوب دیپلمات ها باید توانایی ایجاد توازن میان منافع ملی و همکاری بین المللی را داشته باشند.

یکی دیگر از این چالش ها تخصیص بودجه و منابع مالی برای طرح های فرهنگی و برنامه های آموزشی است و این امر نیازمند شراکت میان بخش های خصوصی و دولتی است و در این راستا سرمایه گذاری مستمر در دیپلماسی فرهنگی امری مهم برای تداوم طرح های مرتبط با همکاری های فرهنگی است. همچنین مشکلات اداری مانند حصول روادید هم یکی دیگر از چالش هاست. تقویت روابط در سطح دانشگاهی هم امری مهم است و این موضوع شامل تبادل در سطح دانشجویان و اساتید می شود.

همکاری های فرهنگی میان هند و روسیه باعث می شود دو کشور آداب و رسوم خود را با یکدیگر در زمینه های هنری، ادبی و موسیقی به اشتراک بگذارند و در این زمینه نهادهایی مانند مرکز فرهنگی روسیه در دهلی نو و مرکز فرهنگی هند در روسیه نقش محوری در تقویت این تبادل ها دارند. این تلاش ها باعث تشویق به سوی توسعه گردشگری و توسعه اقتصادی دو کشور هم می شود. همچنین همکاری هایی در زمینه ترجمه و تولیدات سینمایی مشترک می تواند باعث غنی تر شدن فضای فرهنگی دو کشور گردد. به نظر می رسد همکاری های فرهنگی میان دو کشور رو به توسعه باشد و از طریق استفاده از ارتباطات تاریخی میان دو کشور و تقویت ارتباطات فرهنگی به صورت همه جانبه موسکو و دهلی نو می تواننند روابط دوجانبه خود را تقویت کرده و در جامعه جهانی با روابط بیشتر و از نظر فرهنگی متنوع تر سهیم گردند.