مفهوم جهاد در کشورهای غربی چه معنایی دارد؟

اخیراً دیلی وایر فاش کرد که در یک خبرنامه داخلی از دفتر مدیر اطلاعات ملی مقاله‌ای در مورد «تغییر اصطلاحات مربوط به مبارزه با تروریسم» ارائه شده است، زیرا «استفاده از کلماتی برای شناسایی تروریسم بین المللی برای مسلمانان آمریکایی اشتباه است.» یکی از «عبارات مشکل ساز»، اصطلاح «جهاد» است. پیشنهاد جایگزینی که در خبرنامه برای اشاره به جهادگران ارائه شده است کلمه خوارج است.به سختی می‌توان نمونه‌ای بهتر از این کلمه پیدا کرد. متأسفانه، این تغییر اصطلاح تنها موانع بیشتری را برای درک دقیق تروریسم معاصر و فعالیت‌های شورشی مرتبط با دولت اسلامی (داعش) و القاعده ایجاد می کند.

اصطلاح خوارج برای مخاطبان عمومی یا کسانی که آگاهی از کاربرد تاریخی و امروزی این واژه در گفتمان عربی و اسلامی ندارند،  قابل درک نیست. در این راستا، استفاده از این اصطلاح یادآور پذیرش رسمی دولت بریتانیا از مخفف عربی تمسخر آمیز «داعش» (مخفف «دولت اسلامی در عراق و الشام») برای اشاره به دولت اسلامی است. نام اختصاری که در حال حاضر برای عرب زبانان آشناست اما برای اکثر انگلیسی زبانان بی معنی است.

امروزه در گفتمان اسلامی، اصطلاح خوارج اغلب به کسانی گفته می‌شود که در اعتقادات خود بسیار افراطی تلقی می‌شوند. این ممکن است به عنوان توهینی باشد. توشه تاریخی و امروزی اصطلاح خوارج به این معناست که استفاده از این اصطلاح در تلاش برای مشروعیت‌زدایی از گروه‌هایی مانند القاعده و دولت اسلامی بعید است که ثمربخش باشد. بدتر از آن، مانع از درک صحیح عموم مردم در مورد اعتقادات این گروه ها می شود و به نظر می‌رسد که دولت‌های غیر مسلمان این اختیار را دارند که در مورد آنچه که مسیر «میانه» صحیح اسلام را تشکیل می‌دهد در اعتقاداتشان بسیار دور است.

با این حال، این بحث موضوع تعاریف جهادی و اصطلاح مرتبط با آن را مطرح می‌کند. همچنین اطلاق اصطلاحات جهادی برای استفاده مسلمانان از اصطلاح جهاد مفید نیست. برخی از مسلمانان اصرار دارند که «جهاد اکبر» باید به‌عنوان مبارزه‌ای شخصی یا معنوی تعریف شود که به دور از ایده گرفتن سلاح است. برخی دیگر از «جهاد  اصغر» به معنای مبارزه مسلحانه صحبت می‌کنند.

یکی از مفیدترین راه‌ها برای نگریستن به این موضوع می‌تواند از دریچه «افراط‌گرایی» باشد که توسط JM Berger، با استفاده از نظریه هویت اجتماعی توسعه یافته است. مردم اغلب خود را بر حسب درون گروهی (مانند جامعه مذهبی) و برون گروهی متناظر (مانند افراد و گروه هایی که هویت مذهبی درون گروهی ندارند) تعریف می‌کنند. درون گروه‌ها و گروه‌های بیرونی مربوط به آن‌ها ممکن است به سادگی با هم وجود داشته باشند یا شاید برای به دست آوردن طرفداران رقابت کنند در حالی که لزوماً با یکدیگر خصومت ندارند. از نظر برگر، «افراط گرایی» زمانی است که بقای درون گروهی و موفقیت خود را به گونه‌ای می بیند که نمی ‌واند از خصومت به یک گروه بیرونی جدا شود.

برای گروه‌هایی که معمولاً جهادی تلقی می‌شوند، یک کشمکش ابدی بین مؤمنان/مسلمانان (در گروه) و کافران/غیر مسلمانان (برون گروهی) وجود دارد. این یک درگیری است که ماهیت مذهبی دارد. راه حل این بحران فوری، انجام جهاد (اقدام خشونت آمیز خصمانه) برای بیرون راندن «متجاوزان» یا «مرتد» غیرمسلمان است. جهاد علیه کافران ادامه می یابد تا زمانی که  مسلمین بر آن‌ها پیروز شوند.

به عنوان مثال، دولت اسلامی، در شماره 15 مجله انگلیسی زبان خود، دابیک (منتشر شده در سال 2016) مقاله ای را خطاب به غرب منتشر کرد، «چرا از شما متنفریم و با شما می جنگیم». داعش در این مقاله توضیح می‌دهد:«همان گونه که کفر شما دلیل اصلی دشمنی ما با شماست، کفر شما نیز دلیل اصلی جنگ با شماست، چنانکه به ما دستور داده شده است که با کافران تا تسلیم اسلام شوند، یا تحت حکومت مسلمانان زندگی می کنند.»

اخراج حضور غرب از سرزمین‌های اسلامی و خلع سلاح‌های دست نشانده آن‌ها ممکن است هدف فوری باشد، اما این هدف نشأت گرفته از بحران گسترده‌تر، وجود کافران و مانعی است که آن‌ها برای توانایی دولت اسلامی برای اعمال حاکمیت خود در هر نقطه از کشور ایجاد می‌کنند. این همان جهان بینی اولیه توسط القاعده بیان شده است. مصاحبه‌ای با عنوان «پرسش ها و پاسخ ها در مورد طوفان الاقصی و پیامدهای آن» از اکتبر 2023، تفاوت های بین القاعده و دولت اسلامی را نشان می‌دهد. مهم‌تر از همه، در حالی که القاعده در تمجید از حمله « طوفان الاقصی» در 7 اکتبر 2023 بسیار پرخاشگر بود، دولت اسلامی نتوانست خود را مجبور به تمجید از این عملیات کند، زیرا برخلاف القاعده، حماس را در همه اشکالش به دلایلی مانند اتحاد با ایران و عدم اجرای کامل قوانین اسلامی، جنبشی «مرتد» می‌داند.

با این وجود، همان جهان بینی اولیه جهادی زمانی به وجود آمد که از رهبر  وقت القاعده در عربستان (AQAP)، خالد بطرفی، در مورد نحوه نگرش وی به واکنش حاکمان سرزمین‌های مسلمان به لشکرکشی اسرائیل به غزه پرسیده شد. از نظر بطرفی، سیاست‌های آن حاکمان ظاهراً نشان‌دهنده توخالی بودن سخنان محکوم‌کننده آن‌ها در برابر اقدامات اسرائیل بود. او از خداوند خواست که به مسلمانان یک «خلافت» برای جایگزینی این حاکمان عطا کند. بطرفی متعاقبا توضیح داد که درگیری با «یهودیان و صلیبیون» یک «نبرد مذهبی» است.

بنا براین، اختلافات جدی بین گروه‌های جهادی به وجود می‌آید تا جایی که آ‌نها اغلب در جنگ های پایان ناپذیر و درونی با یکدیگر می‌جنگند. می‌توان جهاد را چنین تعریف کرد: «جهاد یک جهانی‌بینی است که در آن، بقا و موفقیت مسلمانان را هرگز نمی‌توان از جهاد مسلحانه علیه کافران از انواع مختلف جدا کرد. راه‌حل بحران مستلزم جهاد مستمر است. ابتدا باید سرزمین‌های مسلمان را تحت یک خلافت متحد کرد و سپس به دنبال تسخیر تمام جهان برای اسلام بود.»

علاوه بر این، تعریف جهادی به این شکل به درک بهتر تمایزات بین گروه‌های اسلامی نیز منجر می‌شود. یکی از نتیجه های این تعریف، خصومت جهادی با نظام جهانی کنونی دولت-ملت ها است. بنابراین نیازی به کنار گذاشتن اصطلاحات جهادی به دلیل صحت سیاسی یا ترس از آزار مسلمانان نیست. هنگامی که این اصطلاحات به درستی تعریف شوند، برای درک تهدیدها و چالش‌های تروریستی و شورشی ناشی از القاعده، دولت اسلامی و گروه‌های مشابه مفید هستند.