ابعاد قدرت نرم ترکیه در آفریقا چیست؟

ترکیه برای افزایش نفوذ دیپلماتیک و اقتصادی در صحنه جهانی به ویژه در آفریقا فشار می‌آورد. در این هفته، دولت این کشور برنامه‌های خود را برای جستجوی نفت و گاز در سواحل سومالی اعلام کرد.

در طول دو دهه ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان، آنکارا جای پای خود را در این قاره مستحکم کرده و تعداد سفارتخانه‌های خود را در این قاره چهار برابر کرده است. در اینجا پنج مورد از منافع و راهبردهای دیپلماتیک و اقتصادی ترکیه در آفریقا ذکر می‌شود:

1. جایگزین برای غرب

در زمانی که بسیاری از کشورهای آفریقایی در حال روی گردانی از حاکمان استعماری سابق خود هستند، ترکیه به دنبال پرکردن خلأ برجای مانده است. سلین گوکوم، نویسنده و محقق ترکی، به خبرگزاری فرانسه گفت: «اردوغان خود را جایگزینی برای غرب معرفی می‌کند. آنکارا اغلب بر «صداقت» حضور خود در این قاره در مقایسه با اروپایی‌ها که میراث استعمار را حمل می‌کنند، تاکید می‌کند.

بر اساس گزارشی که ترزا نوگویرا پینتو، تحلیلگر سرویس اطلاعات ژئوپلیتیکال در مورد توافقات دفاعی ترکیه با کشورهای آفریقایی منتشر کرده است، نوشت: «برخلاف غرب، ترکیه این کمک‌ها را منوط به تعهدات حکومتی یا حقوق بشری نمی‌کند.»

2. دفاع و امنیت

ترکیه با تعدادی از کشورهای این قاره، از جمله سومالی، لیبی، کنیا، رواندا، اتیوپی، نیجریه و غنا، قراردادهای دفاعی امضا کرده‌است. این قراردادها، معبرهایی را برای سازندگان دفاعی ترکیه، به ویژه برای پهپادهای معتبر و ارزان قیمت آن، باز کرده است. پهپادهای ترکیه که در مبارزه با تروریسم برند شده است، اخیراً به چاد، توگو، بورکینافاسو، مالی و نیجر تحویل داده شده است.

3. سوخت‌های فسیلی و هسته ای

ترکیه همچنین در حال گسترش منافع خود در بخش انرژی آفریقا است. این کشور قصد دارد در سپتامبر یا اکتبر یک ماموریت اکتشاف نفت و گاز را در سواحل سومالی، مشابه آنچه که در آب‌های لیبی انجام می‌دهد، راه اندازی کند.گفته می‌شود که آنکارا به ذخایر اورانیوم فراوان نیجر که برای بهره‌برداری از نیروگاه هسته‌ای آکویو ساخت روسیه در آینده نیاز دارد، چشم طمع دارد، اگرچه دیپلمات‌های آنکارا این موضوع را رد می‌کنند.

با این وجود، اردوغان روابط خود را با ژنرال‌های حاکم بر نیجر از زمان کودتای 2023 تقویت کرده است.

4. زیرساخت و ساخت و ساز

دیدیه بیلیون، متخصص ترکیه در مؤسسه فرانسوی امور بین‌الملل و استراتژیک، گفت: «آنکارا به طور کلی به عنوان یک شریک قابل اعتماد در نظر گرفته می‌شود.  شرکت‌های ترکیه پروژه‌های بزرگی مانند بیمارستان‌ها، فرودگاه‌ها یا مساجد می‌سازند. ترکیه در قول‌های خود به کشورهای آفریقایی صادق بوده است و در بین مردم و رهبران این کشورها محبوب شده است.»

این محبوبیت به معنای تقاضای بیشتر است؛ به گفته وزارت تجارت ترکیه، در سال 2023، پیمانکاران ترکیه در پروژه‌هایی به ارزش 85.5 میلیارد دلار مشارکت داشتند.»

ترکیش ایرلاینز نیز از این قاره عبور  و به 62 مقصد در آفریقا پرواز می‌کند.در سال 2012، این شرکت، اولین شرکت هواپیمایی بود که به موگادیشو پرواز اعزام کرد.

5. دین، مدارس و تلویزیون

ترکیه قدرت نرم قابل توجهی را در منطقه به ویژه از طریق آموزش، رسانه‌ها و مذهب مشترک خود با بسیاری از کشورهای مسلمان آفریقا به دست آورده است.  بنیاد مذهبی معاریف ترکی به شبکه‌ای متشکل از 140 مدرسه و مؤسسه با پذیرایی از 17000 دانش‌آموز گسترش یافته است، در حالی که 60000 آفریقایی در ترکیه دانش‌آموز هستند.

اداره قدرتمند امور مذهبی آنکارا، فعالیت‌های بشردوستانه و حمایت از مساجد و آموزش‌های دینی در سراسر منطقه را افزایش داده است.

NRT که خود را به عنوان اولین کانال تلویزیونی ترکیه در قاره معرفی می‌کند، در وب سایتش به خود می‌بالد که به 49 کشور آفریقایی خدمات رسانی می‌کند و زبان ترکی را گسترش می‌دهد. همچنین، پخش عمومی TRT برنامه‌هایی به زبان‌های فرانسوی، انگلیسی، سواحیلی و هوسا دارد و در حال توسعه دوره‌های آموزشی برای خبرنگاران آینده است. محافظه کاری مذهبی ترکیه نیز در بسیاری از کشورهای آفریقایی طنین‌انداز شده است، در زمانی که قوانین ضد دگرباشان جنسی در این قاره در حال تصویب است.