از ادغام اجباری زبان روسی و مقاومت پایدار مردم آذربایجان تا تلاشهای مستمر برای بازپسگیری هویت ملی، سیاستهای روسیه و شوروی تأثیر عمیقی بر زبان و فرهنگ آذربایجان داشته است.
امپراتوری روسیه در اوایل قرن نوزدهم آذربایجان را ضمیمه کرد و بعداً اتحاد جماهیر شوروی کنترل خود را بر این سرزمین مستحکم کرد. دولت شوروی سیاستهایی را برای سرکوب فرهنگ و زبان آذربایجان به اجرا گذاشت و زبان روسی را به عنوان زبان دوم اجباری معرفی کرد که هدف آن تضعیف هویت ملی آذربایجان بود. رژیم شوروی استفاده از زبان روسی را در مدارس، دولت و زندگی عمومی به کار گرفت و آن را به زبان قدرت و اعتبار تبدیل کرد. کودکان آذربایجانی به زبان روسی آموزش میدیدند که برای پیشرفت شغلی ضروری بود. این سیاست روسیسازی تلاشی عمدی برای ادغام آذربایجان در دولت شوروی و کاهش هویتهای محلی بود.
بهانه «باسواد کردن آذربایجانی ها» به معنای یادگیری تاریخ و ادبیات روسیه بود، در حالی که فرهنگ آذربایجان به حاشیه رفته بود. الفبای سیریلیک جایگزین شد و نخبگان آذربایجانی که برای پاسداشت زبان خود مقاومت کردند یا سرکوب شدند یا تبعید شدند. آذربایجان، به ویژه جمعیت مسلمان آن، با وجود پیشرفتهای اولیه مانند اولین مدرسه زنان در شرق مسلمان (1901) و حق رای زنان (1918) تحت این یکسانسازی فرهنگی رنج میبردند. ادبیات، موسیقی و هنر برای انطباق با رئالیسم سوسیالیستی و ترویج آرمانهای شوروی سانسور شدند. جشنهای سنتی آذربایجان، مانند نوروز، سرکوب یا تغییر نام داده شد. با وجود این اقدامات، تحرکات زیرزمینی و جشنهای خصوصی، فرهنگ آذربایجان را زنده نگه داشت.
امروزه ابتکارات متعددی با هدف احیای زبان و فرهنگ آذربایجانی انجام میشود. اتحادیه اروپا همچنین از مردم آذربایجان با تأمین بودجه برای ابتکارات فرهنگی و کمک به افزایش انعطاف پذیری بخش فرهنگی حمایت میکند. دورههای زبان، جشنوارههای فرهنگی و برنامههای آموزشی آسیبهای دههها نفوذ شوروی را معکوس میکنند. پرداختن به اطلاعات نادرست که نشان میدهد آذربایجان نفوذ روسیه را پذیرفته است، بسیار مهم است. سیاستهای شوروی تحمیل شد، اما آنها با میل و رغبت مورد قبول مردم آذربایجان قرار نگرفتند. تاریخ آذربایجان، تاریخ مقاومت و مبارزه دائمی برای حفظ هویت در برابر فشارهای استعماری است.
طعم زبان
آذربایجانی یک زبان ترکی در گروه جنوب غربی است که شامل ترکی، ترکمنی و گاگاوز میباشد. ترکها، ریشههای قومی مردم آذربایجان، در اوایل هزاره اول در آذربایجان امروزی ساکن شدند. با افزایش نفوذ آنها، زبان تکامل یافت و گروههای قومی مختلف را به ملتی با فرهنگ و زبان منحصر به فرد متحد کرد.
در دوره قرون وسطی، فارسی و عربی به دلیل تسلط امپراتوری ایران و معرفی اسلام، تأثیر زیادی بر زبان آذربایجانی گذاشتند. در زمان صفویه، زبان آذربایجانی زبان رسمی دربار و ادارات شد. آذربایجانی بر چندین زبان تأثیر گذاشته است: فارسی با وام واژههای مربوط به زندگی روزمره، گرجی با اصطلاحات تجارت، و ترکی با کلمات و اصطلاحات، به ویژه در ادبیات و فولکلور.
آذربایجانی دارای لهجههای مختلفی از جمله گویشهای باکو، گنجه و قبا در شمال و تبریز، ارومیه و اردبیل در جنوب است. این گویشها نشان دهنده تنوع غنی فرهنگی و تاریخی مناطقی است که آذربایجانی در آن صحبت میشود.
زبان، که به طور گسترده به عنوان یک مؤلفه سنتی (نه گفتن بسیار مهم) ملیت و نماد هویت و آگاهی گروهی دیده میشود، میتواند به عنوان بیان منابع قدرت نرم در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد.