حافظ؛ مراد همه ایرانیان

بسیاری از ایرانیان هنگامی که در زندگی خود مستأصل می‌شوند، در آثار و حکمت‌های بزرگ‌ترین شاعر ایرانی، حافظ، به دنبال پاسخ مسائل زندگی خود می‌گردند.
میترا، خانه‌دار بازنشسته، ۶۱ ساله، درباره اینکه آیا پسرش با زن مناسبی ازدواج کرده است یا خیر، سؤالاتی داشت، بنابراین به آرامگاه شاعر محبوب ایرانی به شهر جنوبی شیراز رفت. او در جستجوی راهنمایی خود به دیدار یک فالگیر رفت. فالگیر کسی است که با کمک مجموعه آثار حافظ که به دیوان معروف است، مردم را نصیحت می‌کند.
میترا پس از در میان گذاشتن نگرانی خود، با نگرانی نظاره‌گر فالگیر بود که صفحه‌ای تصادفی را باز می‌کرد و انگشت خود را به سمت یک بیت نشانه برد، آن را خواند و سپس استعاره‌ها و بینش‌های عرفانی آن را بیان کرد. چهره میترا روشن شد، پس پیام مثبت بود.او در باغ مقبره حافظ گفت:« بالاخره امروز برای پسرم مشاوره انجام دادم، زیرا شک داشتم ازدواج او تصمیم خوبی بوده است.» او پس از تایید اشاره عروسش از درون گنجینه غزلیات کهن ایران گفت:«بالاخره امیدم را به دست آوردم.»
برخی از فالگیرهای ایرانی، از خدمات ویژه‌ای برای انتخاب تصادفی بیت استفاده می‌کنند. آن‌ها از طوطی‌هایی که به «پرندگان عشق» شناخته می‌شوند، برای این کار استفاده می‌کنند. طوطی‌ها روی پشته‌هایی از پاکت‌های رنگارنگ که حاوی شعرهای معمایی او هستند، می‌پرند و یکی را با منقارهای ریز خود انتخاب می‌کنند.
در حالی که ارادتمندان حافظ برای ادای احترام به آرامگاه او هجوم می‌آوردند، یکی دیگر از افرادی که به دنبال راهنمایی بود، حمیده، استاد شیمی 44 ساله بود. او گفت:«من همیشه از حافظ کمک می‌خواهم و از او مشورت می‌کنم. من نمی‌توانم این را با قوانین فیزیک توضیح دهم، اما برای من یک واقعیت است.»
شعر در ایران از محبوبیت بی‌نظیری برخوردار است، جایی که می‌توان ابیات جاودانه عشق و معنویت را در فرش بافته شده، در جواهرات حک شده و بر روی بیلبوردهای خیابانی مشاهده کرد. ایرانیان از هر قشری مرتبا به حکمت‌های غنایی حافظ استناد می‌کنند که بیشتر در مورد عشق، شراب و ریاکاری مردان مقدس است.
ملت به اربابان خود چون مولانا، سعدی، خیام و فردوسی می‌بالند که حماسه شاهان را نوشتند و میراث پیش از اسلام ایران را با افسانه‌ها و داستان‌های اسطوره‌ای حفظ کردند. فرشاد، پزشک 41 ساله می‌گوید: «آن‌ها شخصیت‌های ملی ما و آفریننده فرهنگ ما هستند.»
شعرهای اوایل قرن بیستم صدای اعتراض اجتماعی را برانگیخت. اشعار شاعرانی دگراندیش چون احمد شاملو، فروغ فرخزاد و سیمین بهبهانی در دوران سلطنت سابق با سانسور مواجه شد.
هیچ شاعر ایرانی مانند حافظ از ستایش پایدار و همگانی برخوردار نبوده است. نسخه‌ای فرسوده از مجموعه دیوان او در بیشتر خانوارها یافت می‌شود. مردم از همه اقشار به طور مرتب به حکمت‌های غزلی او استناد می‌کنند.شعر او در ایام نوروز، سال نو و جشن‌های دیگر مانند جشن انقلاب زمستانی خوانده می‌شود. مریم یوسفی، بانوی خانه‌دار 46 ساله، در مورد آنچه که حافظ برای ما دارد، گفت: «سال را با اشعار حافظ آغاز می‌کنیم.»
فالگیران معروفی که حافظ را تفسیر می‌کنند، در سراسر ایران یافت می‌شوند. سنت کتابشناسی حافظ، با استفاده از حکمت‌های کهن او برای پیشگویی و راهنمایی، به عنوان فال حافظ شناخته می‌شود.
حافظ در دوران پرآشوب تاریخ ایران می‌زیست و ابیات متفکرانه او اغلب از درد و رنج انسان و نیز ریاکاری مذهبی سخن می‌گفت. تأثیرات او را می‌توان بسیار فراتر از ایران در آثار یوهان ولفگانگ فون گوته و رالف والدو امرسون و دیگران یافت. حافظ پس از انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک چهره مورد احترام باقی مانده است، حتی اگر برخی از سران حکومت با سنت فال حافظ مخالفت کرده باشند. با این وجود، ارادتمندان به شیراز هجوم می‌آورند و جلسات شعر خوانی حافظ همچنان جمعیت زیادی را به خود جلب می‌کند، در حالی که رسم فال‌گویی همچنان زنده و پابرجاست.
احمد اکبرپور، نویسنده و شاعر شیرازی، گفت: بسیاری از ایرانیان به حافظ سوگند یاد می‌کنند، در حالی که برخی دیگر «این سنت را بدون اینکه واقعاً به آن اعتقاد داشته باشند، عمل می‌کنند».
مصطفی اسکندری، فالگیر 67 ساله می‌گوید که شعر حافظ را از زبان یاد گرفته و بیش از 30 سال است که به تفسیر آن می‌پردازد. او گفت:«اشعار حافظ مبهم و چندوجهی است که می‌توان آنها را به گونه‌های مختلف تفسیر کرد.» اسکندری گفت: «با این حال استاد قدیم با همه به صورت جداگانه صحبت می‌کند. گر هزار نفر هر یک قصدی داشته باشند و کتاب قصاید را با هم بگشایند، هر کدام پاسخ متفاوتی خواهند گرفت.»