چگونه قدرت نرم چین در برابر قدرت سخت آمریکا قد برافراشته است؟

واشنگتن از TikTok می‌ترسد. به طور دقیق‌تر، از نفوذ پکن بر TikTok از طریق شرکت مادر این پلتفرم، بایت دانس، که در چین مستقر است، می‌ترسد. منتقدان ادعا می‌کنند که TikTok، جایی که یک سوم بزرگسالان زیر ۳۰ سال در ایالات متحده در آن حضور دارند، باعث «تضعیف دموکراسی» و «ترویج تبلیغات سو» شده است. بایت دانس از طریق قانون اطلاعات ملی چین می‌تواند به اطلاعات شخصی ۱۷۰ میلیون کاربر آمریکایی خود دسترسی پیدا کند. این ترس‌ها، رئیس‌جمهور جو بایدن را وادار کرد تا لایحه‌ای را امضا کند که تیک‌تاک را مجبور می‌کند تا یک سال دیگر مالک جدیدی پیدا کند یا در ایالات متحده ممنوع شود.

TikTok با ذخیره اطلاعات کاربران ایالات متحده در خاک آمریکا از طریق «پروژه تگزاس» و محدود کردن دسترسی به حساب‌های تحت حمایت دولت چین تلاش کرده است تا این‌اتهامات را رد کند. با این حال، این شرکت مجبور شده است با رکورد خود مبارزه کند. مصاحبه با کارمندان TikTok نشان می‌دهد که این شرکت در نهایت «به جای رهبری بین‌المللی خود به بایت دانس پاسخگو است.» علی‌رغم ادعا‌های TikTok، مهندسان چینی به اطلاعات کاربران ایالات متحده دسترسی پیدا کرده‌اند.

بحث TikTok به یک سؤال اساسی‌تر در مورد فعالیت‌های خارج از کشور پکن اشاره می‌کند: چه چیزی نفوذ خارجی خوش‌خیم را از دخالت بدخیم جدا می‌کند؟ اگر پلتفرم‌های متعلق به خارجی‌ها مانند TikTok هم برای دخالت و هم برای نفوذ استفاده می‌شوند، چگونه باید پاسخ دهیم؟ دولت‌های دموکراتیک از هر دو اصطلاح برای اشاره به فعالیت‌های چین در خارج از کشور استفاده کرده‌اند. گزارش مارس ۲۰۲۴ توسط دفتر مدیر اطلاعات ملی درباره خطر «عملیات نفوذ بدخیم» چین هشدار داد، در حالی که تحقیقات در حال انجام در مورد انتخابات فدرال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ کانادا، چین را «به عنوان عامل اصلی» فعالیت‌های مداخله‌ای شناسایی کرده است.

اگرچه اغلب این دو کلمه به جای یکدیگر استفاده می‌شود، نفوذ خارجی و مداخله خارجی متمایز هستند. در حالی که ممکن است اولی قابل تحمل‌تر باشد، دومی قابل تحمل نیست. وبرای شکل دادن به سیاست‌هایی که از امنیت ملی محافظت می‌کنند و حقوق بشر را حفظ می‌کنند، سیاست‌ها باید بر مبارزه با مداخلات بدخیم در هر کجا که اتفاق می‌افتد و نه صرفاً بر روی پلتفرم‌های خاص مانند TikTok تمرکز کنند.

قدرت نرم در مقابل قدرت تیز

آنچه نفوذ را از مداخله متمایز می‌کند، هم نوع قدرت استفاده شده و هم تأثیر آن بر کشور هدف است. فعالیت‌های نفوذ خارجی شکلی از چیزی است که جوزف نای «قدرت نرم» نامید. برخلاف «قدرت سخت» مانند نیروی نظامی، یک دولت، قدرت نرم را برای متقاعد کردن سایر کشور‌ها به « آنچه می‌خواهد» به کار می‌گیرد. سه ویژگی نفوذ خارجی را به عنوان شکلی از قدرت نرم مشخص می‌کند. اولاً، این فعالیت‌ها شفاف هستند و دولت حامی نقش خود را در این فعالیت به طور علنی تصدیق می‌کند. ثانیاً، این فعالیت‌ها قانونی هستند، به قوانین داخلی پایبند هستند و با اسناد حقوق بشر بین‌المللی مرتبط نیستند. سوم اینکه این فعالیت‌ها اساساً برای منافع ملت هدف یا کسانی که در داخل مرز‌های آن زندگی می‌کنند مضر نیست.

در مقابل، مداخله خارجی چیزی است که برخی از محققان از آن به عنوان «قدرت تیز» یا اشکال نفوذ اقتدارگرایانه یاد می‌کنند که دولت‌ها از آن برای «نفوذ یا رسوخ اطلاعات سو به محیط‌های سیاسی در کشور‌های هدف» استفاده می‌کنند. دولت‌ها به‌جای تلاش برای به دست آوردن قلب‌ها و اذهان، از مداخله خارجی برای انتشار اطلاعات نادرست، تضعیف نهاد‌های سیاسی و ساکت کردن منتقدان خارج از کشور استفاده می‌کنند. فعالیت‌های مداخله خارجی مخفی، خورنده، جنایتکارانه یا قهری هستند. به عنوان مثال می‌توان به یک کمپین اطلاعات نادرست مخفی مرتبط با چین اشاره کرد که با هدف از بین بردن میزان مشارکت در رأی‌دهندگان ایالات متحده انجام شد. همه فعالیت‌های مداخله خارجی در ایجاد تردید، تضعیف نهاد‌ها یا سرکوب مخالفان موفق نیستند اما حتی زمانی که این اقدامات شکست بخورد، مداخله خارجی فرآیند‌ها و نهاد‌های دموکراتیک، امنیت ملی و حتی امنیت مردم در کشور هدف را به چالش می‌کشد.

هم کشور‌های دموکراتیک و هم کشور‌های اقتدارگرا به طور منظم درگیر نفوذ خارجی هستند. برای دهه‌ها، ایالات متحده از برنامه‌هایی مانند سپاه صلح و آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده برای صدور ارزش‌های سیاسی خود و ایجاد حمایت در کشور‌هایی استفاده می‌کند که تمایل به تقویت روابط دوستانه با واشنگتن دارند. به همین ترتیب، چین از قدرت اقتصادی خود برای تأثیرگذاری بر سایر کشور‌ها استفاده کرده است. از طریق ابتکار یک کمربند و یک جاده، پکن از برنامه‌های توسعه برای تقویت روابط با کشور‌های سراسر جهان استفاده می‌کند. این برنامه‌ها شامل کمک و سرمایه‌گذاری در آفریقا و همچنین کمک‌های پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی در طول همه‌گیری COVID-۱۹ است. در حالی که منتقدان مشکلاتی را در برنامه‌های کمک‌های ایالات متحده و چین شناسایی کرده‌اند، چیزی که برنامه‌های هر دو کشور را به جای مداخله، نمونه‌هایی از نفوذ خارجی می‌کند، این است که این برنامه‌ها تا حد زیادی شفاف، قانونی و آشکارا اجباری نیستند.

نگرانی‌های موجهی در مورد فعالیت‌های بدخیم دولت چین در خارج از کشور وجود دارد. با این حال، همه تعاملات دولت چین در خارج از کشور نمونه‌ای از مداخله خارجی نیستند. بحث‌های طولانی مدت در مورد مؤسسه کنفوسیوس چین اهمیت تمایز نفوذ از مداخله را نشان می‌دهد. منتقدان مؤسسه کنفوسیوس درست می‌گویند که این مراکز بخشی از تلاش‌های پکن برای نفوذ در خارج از کشور بوده است. در مواجهه با ادعا‌هایی مبنی بر اینکه مؤسسه‌های کنفوسیوس «ابزار تبلیغاتی» پکن هستند، دانشگاه‌ها و کالج‌هایی که زمانی میزبان این مؤسسات بودند، در پنج سال گذشته به طور عمده به همکاری خود پایان دادند.

با این حال، میراث مؤسسه کنفوسیوس در ایالات متحده از قدرت نرم شکست خورده است، نه دخالت بدخیم. گزارش دفتر پاسخگویی دولت در سال ۲۰۱۹ دیدگاه‌های متفاوتی را در مورد مؤسسه‌های کنفوسیوس از سوی مدیران و مربیان یافت. یک نظرسنجی از بیش از ۱۰۰۰ دانش‌آموز در دبیرستان‌های ایالات متحده نشان داد که برنامه‌های زبان ماندارین مؤسسه کنفوسیوس دیدگاه‌های «طرفدار چین» را تبلیغ نمی‌کند. این فشار دولت ایالات متحده و از دست دادن احتمالی بودجه فدرال بود که اکثر مدارس را متقاعد کرد که به همکاری خود با مؤسسه‌های کنفوسیوس پایان دهند.

وقتی نفوذ تبدیل به دخالت می‌شود

چه زمانی نفوذ تبدیل به دخالت می‌شود؟

در تعاملات خارجی چین، ترسیم مرزی محکم بین نفوذ و مداخله دشوار است.  با توجه به گسترش کار جبهه متحد تحت رهبری شی جین پینگ، منطقی است که با احتیاط به تعامل با بازیگران تحت حمایت دولت چین برخورد کنیم. شخیص نفوذ از مداخله به نوبه خود مستلزم ارزیابی دقیق «مسائل فردی بر اساس شایستگی‌های خود» است.

علی‌رغم انکار پکن، فعالیت‌های دولت چین در طول انتخابات فدرال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ کانادا با معیار‌های مداخله خارجی مطابقت دارد. در یکی از نمونه‌های فاحش، به دانشجویان بین‌المللی چینی مدارک جعلی ارائه شد تا در رقابت نامزدی برای نامزد مورد علاقه پکن رای دهند. دانشجویان چینی تلویحاً تهدید شدند که «ویزای دانشجویی آن‌ها در خطر خواهد بود و ممکن است عواقبی برای خانواده‌هایشان که در جمهوری خلق چین زندگی می‌کنند، رخ بدهد.

پکن همچنین از نیروی قوی برای رسوخ در نهادهای اطلاعاتی کانادا استفاده کرده است. در سال ۲۰۲۳، Global Affairs Canada یک کمپین «هرزنامه» در رسانه‌های اجتماعی مرتبط با چین را شناسایی کرد که از طریق مجموعه‌ای از پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی - از جمله TikTok، برای حمله به اعضای پارلمان و ساکت کردن منتقدان رژیم عمل می‌کرد. مداخله پکن اعتماد عمومی به انتخابات کانادا و سیستم دموکراتیک این کشور را تضعیف کرد.

ایستگاه‌های خدمات پلیس خارج از کشور چین نمونه بارز دیگری از دخالت خارجی است. این‌ایستگاه‌های مخفی که در ده‌ها کشور واقع شده‌اند، دفاتر امنیت عمومی محلی چین و سازمان‌های چینی دیاسپورا را به هم مرتبط می‌کنند. پکن بار‌ها نگرانی‌های مربوط به این‌ایستگاه‌ها را رد کرده است. با این حال، بسیاری از کشور‌های دموکراتیک نسبت به عدم شفافیت دولت چین در مورد این‌ایستگاه‌ها ابراز نگرانی کرده‌اند. برخی از‌ایستگاه‌ها با عملیات «اقناع برای بازگشت» با هدف وادار کردن شهروندان چینی به بازگشت به چین مرتبط شده‌اند.

فاحش‌ترین شکل مداخله خارجی که توسط دولت چین استفاده می‌شود، سرکوب فراملی یا تلاش پکن برای گسترش اجبار خود به فراتر از مرز‌های سرزمینی خود به منظور تحت فشار قرار دادن و کنترل اعضای دیاسپورا است، که به عنوان تهدیدی برای دولت-حزب تلقی می‌شوند. پکن از طریق آزار و اذیت دیجیتال، آدم ربایی و اجبار توسط نمایندگان، دانشجویان چینی، فعالان هنگ‌کنگ، تبتی‌ها و اویغور‌ها را هدف قرار داده است. با گسترش کنترل اقتدارگرایانه بر اعضای دیاسپورا که در جوامع دموکراتیک زندگی می‌کنند، سرکوب فراملی هم حاکمیت دولت و هم حاکمیت فردی را تهدید می‌کند.

TikTok یک تهدید منحصر به فرد نیست

نگرانی‌های واقعی در مورد عملیات TikTok وجود دارد. دولت ایالات متحده قبلاً مقامات دولتی را از استفاده از این برنامه در دستگاه‌های کاری منع کرده است، همانطور که کانادا، بریتانیا، تایوان و ارگان‌های اصلی اتحادیه اروپا این کار را انجام داده‌اند. منع مقامات دولتی از استفاده از برنامه‌های تهاجمی در دستگاه‌های کاری کاملاً مناسب است. با این حال، در درخواست برای ممنوعیت سراسری TikTok، سیاستگذاران ایالات متحده مشکلات و راه حل‌ها را اشتباه شناسایی می‌کنند.

TikTok به سختی تنها شرکت رسانه‌های اجتماعی است که درگیر «سرمایه‌داری نظارتی» است. فروش اجباری TikTok نمی‌تواند حفاظت از حریم خصوصی معنی‌داری را برای کاربران رسانه‌های اجتماعی ایالات متحده ارائه دهد، اما در عوض به دولت ایالات متحده اهرم بیشتری بر شرکت‌های رسانه‌های اجتماعی می‌دهد.

همچنین این ممنوعیت به مشکل مداخله خارجی در قالب تبلیغات دولتی پاسخ نمی‌دهد، چیزی که مایک گالاگر، نماینده لایحه TikTok، حتی «نگرانی بزرگ‌تر» از تهدید امنیت داده‌های کاربران خوانده است. TikTok میزبانی بر فعالیت‌هایی مانند رسانه‌های دولتی چین با برچسب واضح و فعالیت‌های مداخله‌ای مانند حساب‌های مخفی مرتبط با دولت با هدف تضعیف انتخابات خارجی است. با این حال، از این نظر، TikTok به سختی منحصر به فرد است.. علاوه بر این، منتقدان ادعا می‌کنند که ممنوعیت TikTok خطر «نقض حقوق متمم اول آمریکایی‌ها» را به همراه دارد و می‌تواند «اعتبار ایالات متحده را به عنوان مدافع علیه سانسور در سطح بین‌المللی کاهش دهد.»

پاسخ به مداخلات خارجی

سابقه مداخله خارجی پکن به خوبی مستند شده است. با این حال، در واکنش به خطر مداخله خارجی، دولت ایالات متحده باید اقدامات هدفمندی را اجرا کند که خطرات خاص را برطرف کند. بازیگران مرتبط با دولت چین که در ایالات متحده فعالیت می‌کنند و موفق به ثبت نام به عنوان عوامل خارجی نمی‌شوند، باید پاسخگو باشند. کسانی که دست به سرکوب فراملی می‌زنند باید متهم شوند. در جایی که مشکلات گسترده است، راه حل‌های سیستمی مورد نیاز است. برای محافظت از کاربران رسانه‌های اجتماعی، واشنگتن باید قوانین جامع حریم خصوصی را اجرا کند که برای همه پلتفرم‌ها، چه چینی و چه غیر چینی اعمال شود.

سیاستگذاران همچنین باید روشن کنند که کدام فعالیت‌ها مداخله بدخیم هستند که باید مورد توجه قرار گیرند و کدام فعالیت‌ها تأثیر خوش‌خیم هستند که ممکن است تحمل شوند. این تمایز به نوبه خود باید به طور گسترده به مردم اطلاع داده شود تا از مشارکت در نژادپرستی ضد چینی جلوگیری شود. در زمانی که روابط ایالات متحده و چین با احساسات و ترس حزبی مشخص می‌شود، سیاست‌گذاری هوشیارانه بیش از پیش ضروری است.