معبد ماهابودی در بوداگایا، جایی که بودا بنا بر باور بوداییان به روشن‌بینی دست یافت، این روزها نه تنها یک مکان مذهبی، بلکه به میدان نبردی بر سر حق حاکمیت و هویت بدل شده است. درگیری بر سر مالکیت و مدیریت این مکان مقدس که بوداییان آن را قلب معنوی…
معبد ماهابودی در بوداگایا، جایی که بودا بنا بر باور بوداییان به روشن‌بینی دست یافت، این روزها نه تنها یک مکان مذهبی، بلکه به میدان نبردی بر سر حق حاکمیت و هویت بدل شده است. درگیری بر سر مالکیت و مدیریت این مکان مقدس که بوداییان آن را قلب معنوی آیین خود می‌دانند، وارد مرحله‌ای تازه از اعتراضات و مطالبه‌گری شده است.
این مناقشه تاریخی که ریشه در قرون گذشته دارد، اکنون با اعتراضات گسترده بوداییان، به‌ویژه انجمن بوداییان سراسر هند (AIBF)، بار دیگر در کانون توجه افکار عمومی قرار گرفته است. خواسته اصلی آنان، واگذاری کامل اداره معبد به جامعه بودایی و حذف ساختار فعلی مدیریت است که به باور معترضان، غیربوداییان را بر مقدس‌ترین مکان آیین بودا مسلط کرده است.
دکتر ظفرالاسلام خان، رئیس شورای مشورتی مسلمانان سراسر هند، حمایت قاطع خود را از این مطالبه دیرینه اعلام کرده و گفته است جامعه جهانی بودایی، ماهابودی را به‌عنوان مکان ظهور روشنایی معنوی بودا در حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد، گرامی می‌دارد. با این حال، قانونی که در سال ۱۹۴۹ به تصویب رسید، اداره این معبد را به کمیته‌ای متشکل از چهار بودایی و چهار هندو سپرد که ریاست آن به‌طور رسمی در اختیار کلکتور منطقه گایا قرار دارد، مقامی که الزاماً باید هندو باشد.
این ترکیب مدیریتی، که به‌رغم اصلاحاتی در سال ۲۰۱۳ همچنان در عمل تغییری نکرده، از دید بوداییان نوعی بی‌عدالتی ساختاری است. آن‌ها از فوریه امسال موج تازه‌ای از اعتراضات را آغاز کرده‌اند؛ از جمله اعتصاب غذای صدها راهب و فعال در مقابل معبد و برگزاری تجمعات گسترده در تاریخ‌های ۱۸ و ۱۹ مارس.
جامعه بودایی پیش‌تر نیز در سال ۲۰۱۲ دادخواستی را به دیوان عالی کشور ارائه کرده بود، اما تا امروز رأی نهایی صادر نشده است. هم‌زمان، دولت هند در بودجه سال ۲۰۲۵-۲۰۲۴ وعده داده بود که معبد ماهابودی را به‌عنوان یک مقصد گردشگری و زیارتی جهانی توسعه دهد (مشابه بازسازی معبد کاشی ویشوانات در وارناسی)، اما این وعده هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.
معبد ماهابودی که در حدود سال ۲۶۰ پیش از میلاد به دستور امپراتور آشوکا ساخته شد، یکی از مقدس‌ترین نمادهای آیین بودا است. با این حال، در بخش‌هایی از معبد، همچنان نمادهای آیین هندویی چون شیولینگ‌ها (نماد شیوا، یکی از بلندپایه‌ترین ایزدان آیین هندو) و مجسمه‌های پنج پاندوا، قهرمانان حماسه مهابهاراتا، دیده می‌شود؛ عناصری که بوداییان تعبیر متفاوتی از آن‌ها دارند و آن‌ها را نمایانگر بودا و شاگردانش می‌دانند.
در نقطه‌ی مقابل، صومعه هندویی بوداگایا که در سال ۱۵۹۰ تأسیس شده و به فرقه شیوایی تعلق دارد، خواسته‌های بوداییان را رد کرده و در نشست‌های خبری به مخالفت با این اعتراضات پرداخته است.
شعارهایی مانند «بوداییان عدالت می‌خواهند» و «قانون اداره معبد بوداگایا باید لغو شود» اکنون در سرتاسر هند و حتی در مجامع بین‌المللی طنین‌انداز شده‌اند. برخی گروه‌های دالیت، از جمله حزب پراکاش آمبدکار و نمایندگان مشهوری همچون چاندراشخار آزاد، با بوداییان اعلام همبستگی کرده‌اند. حتی فعالانی چون سوراج کومار باوده خواهان ارجاع این مسئله به سازمان ملل شده‌اند. مطالبه نهایی معترضان روشن است: واگذاری کامل و بی‌قیدوشرط مدیریت معبد ماهابودی به جامعه بودایی است. این مطالبه، در شرایطی مطرح می‌شود که دولت هند در سال‌های اخیر گام‌هایی در جهت افزایش کنترل بر اماکن مذهبی برداشته است؛ از جمله تصویب قانون جدید تولیت اوقاف اسلامی، که به دولت امکان می‌دهد در اداره موقوفات مسلمانان نیز مداخله کند و آن‌ها را تحت کنترل هیئت‌های هندو درآورد
منبع : الجزیره انگلیسی
مطالب مرتبط
افتتاحیه زینبیه در استانبول: نقطه تلاقی تشیع و ملی‌گرایی ترک
