فاصله تدریجی آسیای مرکزی از روسیه

حمله تروریستی به تالار شهر کروکوس مسکو در مارس ۲۰۲۴ که منجر به کشته شدن 140 نفر شد، باعث سرکوب کارگران آسیای مرکزی در روسیه شده و روابط بین این منطقه و روسیه را تحت فشار فزاینده‌ای قرار داده است.

چهار مظنون مسلح دستگیر شده همه شهروندان تاجیکستان هستند، یک کشور آسیای مرکزی که زمانی بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود. پس از حمله به تالار کروکوس، پلیس روسیه شروع به جمع‌آوری و اخراج کارگرانی کرد که در اصل اهل تاجیکستان و همچنین از قزاقستان، جمهوری قرقیزستان، ترکمنستان و ازبکستان هستند.

این حمله که روسیه آن را به اوکراین نسبت داده است، همچنین باعث حملات گسترده پلیس، بررسی اسناد مهاجران و همچنین آزار و اذیت مهاجران آسیای مرکزی شده است.

بر اساس آمار وزارت کشور روسیه، حدود ۱۰ میلیون مهاجر کارگری از آسیای مرکزی در روسیه زندگی می‌کنند. مهاجران آسیای مرکزی کمبود نیروی کار روسیه و جنگ اوکراین را فرصتی برای یافتن کار می‌دانند.

چه چیزی ممکن است تغییر کند؟

جنگ روسیه در اوکراین فرصتی را برای این کشورها پدید آورد تا یک مسیر سیاسی مستقلی را اتخاذ کنند، در حالی که توجه ولادیمیر پوتین در جای دیگر بود. قطع کامل ارتباط این منطقه‌ها با روسیه به دلیل نزدیکی جغرافیایی و اقتصاد در هم تنیده بعید است اما نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد کشور‌های آسیای مرکزی علاقه‌مند به تصمیم‌گیری‌های سیاسی خود بدون چک کردن مداوم با روسیه هستند.

این منطقه همچنین از حمله روسیه به گرجستان در سال ۲۰۰۸ حمایت نکرد. با این حال، جمهوری‌های آسیای مرکزی تمایلی به محکوم کردن الحاق کریمه در سال ۲۰۱۴ نداشتند و موضع بی‌طرف‌تری گرفتند. پس از حمله گسترده به اوکراین، این منطقه به دنبال فرصت‌هایی برای ایجاد روابط خود با دیگر کشور‌ها بدون ناراحت کردن روسیه است.

رهبران جمهوری‌های آسیای مرکزی نیز مخالفت خود را با حمله روسیه به اوکراین به روش‌های ظریف‌تر نشان داده‌اند. اکثر آن‌ها، به جز ترکمنستان، مرز‌های خود را برای پذیرش هزاران شهروند روسی که به دنبال پناهندگی و فرار از سربازگیری بودند، باز کردند. این در مسکو نادیده گرفته نشد، جایی که اقدامات برای معکوس کردن مهاجرت معرفی شد.

با این حال، در مجمع عمومی سازمان ملل، این کشور‌ها یا از رای دادن برای محکوم کردن جنگ روسیه در اوکراین خودداری می‌کنند یا با روسیه در مورد قطعنامه‌ها، از جمله یکی در مورد نقض حقوق بشر در کریمه، هم‌نظر هستند.

از لحاظ تاریخی، مسکو نقش خود را در منطقه به عنوان یک ضامن امنیتی و به عنوان یکی از اعضای بنیانگذار سازمان پیمان امنیت جمعی (csto) می‌بیند که هدف آن تضمین صلح و ثبات در منطقه است.

چتربازان روسی پس از درخواست کمک توکایف از CSTO در اعتراضات که در ژانویه ۲۰۲۲ آغاز شد، به قزاقستان رسیدند، ناآرامی‌های بی‌سابقه‌ای که به نام ژانویه خونین شناخته می‌شود، به صورت صلح‌آمیز آغاز شد اما به سرعت به خشونت تبدیل شد. علی‌رغم نیاز آشکار به بازگرداندن نظم، مردم قزاقستان از چنین مداخله آشکار در امور داخلی کشور ناراضی بودند

به نظر می‌رسد که در حالی که کشور‌های آسیای مرکزی آماده صحبت در مورد امنیت منطقه‌ خود نبودند، آن‌ها علاقه‌مند به بحث در مورد مباحثی چون انرژی سبز، تغییرات آب و هوایی و تثبیت افغانستان بودند.

آنچه غرب می‌خواهد

غرب این مهم را، با توجه به اهمیت استراتژیک منطقه و فراوانی منابع طبیعی، فرصتی برای ایجاد اتحاد و جبران نفوذ روسیه خواهد دید. با تقویت این روابط، کشور‌های غربی می‌توانند به طور بالقوه تأمین انرژی را تضمین کنند و ثبات را در منطقه‌ای که از لحاظ تاریخی تحت سلطه روسیه است، ترویج دهند. در عوض، جمهوری‌های آسیای مرکزی ممکن است به دنبال سرمایه‌گذاری اقتصادی و توسعه تکنولوژیکی باشند و به طور بالقوه برای تقویت استقلال سیاسی خود به دنبال جذب حامی باشند.

در حالی که روسیه برای جنگ طولانی آماده می‌شود، احتمالاً فرصت‌های بیشتری برای آسیای مرکزی برای ایجاد رابطه جدید با غرب وجود دارد، اما انتظار می‌رود هر تغییری تدریجی باشد.