شیعیان هند و چگونگی نگرش به ایران

در آخرین جمعه از ماه رمضان مسلمانان شیعه در هند راهپیمایی اعتراضی را علیه رژیم صهیونیستی برپا کردند. در این راهپیمایی روحانی شیعی بارز در هند "جواد نقوی" همگان را به حمایت از قضیه فلسطین و بلند کردن صدای خود در مقابل وحشی گری صهیونیست ها فراخواند. همچنین وی دولت هند را به ایستادن در کنار انسانیت تشویق کرد.

از سویی دیگر در هنگام حمله ایران به رژیم صهیونیستی بسیاری از تاجران در منطقه لکنو شادمان بودند. همچنین در گذشته منطقه کارجیل و پایتخت دهلی نو هم شاهد تظاهراتی برای ابراز انزجار از آمریکا به علت ترور سردار سلیمانی بود. حال سؤال این جاست "در سایه افزایش نزاع میان رژیم صهیونیستی و فلسطین و افزایش نقش ایران در آن و با ملاحظه وجود اقلیتی شیعی در هند متمایل به تهران، تا چه حد این موضوع باعث آزار دولت هند خواهد شد؟"

شیعیان در هند

برآوردها حاکی از آن است 15 تا 20 درصد از مسلمانان در هند از شیعیان  هستند و این به معنای 30 تا 40 میلیون شیعه در این کشور است. این تعداد از شیعیان پس از شیعیان ایران (با 66 میلیون شیعه) بیشترین تعداد شیعه در یک نقطه در جهان اسلام است. بیشتر شیعیان روابط ایدئولوژیک عمیقی با مراکز آموزش دینی شیعی در ایران دارند. بسیاری از شیعیان هند به شهر قم می روند تا ارزش های مذهب شیعی را بیاموزند. جامعه شیعی در هند همیشه ارتباط خود با ایران را حفظ کرده است و در عین حال این رابطه بر نگرش های ملی آنان تأثیر نگذاشته است و این نشان دهنده تنوع گرایی در هند و توانایی شیعیان این کشور در مدیریت تصویری درست از فرقه خود است. نمونه بارز این نکته سبک زندگی است که فرهنگ شیعی در لکنوی هند دارای آن است زیرا شیعیان در آنجا در کنار حفظ نگرش هندی عمیق خود، با مراکز آموزش دینی در ایران روابطی دارند.

ظهور داعش در عراق و سوریه و تهدیدهای آن علیه مراقد شیعی در نجف و کربلا، منجر به رفتن تعداد زیادی از شیعیان هند به عراق و داوطلب شدن برای مبارزه با داعش شد. این موضوع برای دهلی نو نگران کننده بود، خصوصا که شیعیان در جامو و کشمیر نزدیک به 12 تا 15 درصد جمعیت آن مناطق را تشکیل می دهند اما همیشه نسبت به نزاع میان هند و پاکستان بر سر این منطقه بی طرف بودند. باید به یاد داشت نیروهای پیاده نظام شمالی پاکستان که اکثریت آنان شیعه بودند، در تسلط بر ارتفاعات کارجیل در سال 1999 شرکت داشتند اما حمایتی از شیعیان هند در منطقه کارجیل به دست نیاوردند.

از سال 1979 سازمانی به نام صندوق امام خمینی (ره) در کارجیل فعالیت داشت. این صندوق در همان سال پیروزی انقلاب اسلامی در ایران تأسیس شد. صرف نظر از فعالیت های آن در زمینه خیریه و آموزش اما هدف مشخص آن نشر افکار انقلاب اسلامی و اندیشه های امام خمینی است. همچنین این سازمان مراسمی برای سالگرد وفات ایشان و مراسمی برای روز قدس برگزار می کند. منطقه کارجیل به شدت تحت تأثیر جریان اسلامی شیعی محافظه کار است اما همزمان با انتشار افکار این جریان تمایل به ایران هم -به ویژه در زمینه احساسات ضد آمریکایی و ضد صهیونیستی- رو به رشد می باشد.

عنصر ایران در تشیع هندیان

از نظر دینی رابطه عقیدتی قوی میان شیعیان در جامو و کشمیر و کارجیل با ایران وجود دارد. طلبه های حوزه علمیه از این مناطق به قم در ایران می روند و این شهر بزرگترین مرکز دروس شیعی در جهان است. از نظر سیاسی هم ایران از جنگ نیابتی که در کشمیر توسط پاکستان راه اندازی شده دوری کرد. پاکستان در این منطقه دو گروه تروریستی از نظر هند تأسیس کرده است که این دو گروه شیعه بوده و نام آن ها "حراس الاسلام و حزب المؤمنین" است اما تهران از آنان حمایت نمی کند. در سال 1991 حراس الاسلام به شدت مشهور شد و علت آن اسارت 6 صهیونیست توسط آنان بود. پس از آن به طور تدریجی اطلاعات پاکستان از این دو جنبش دوری کرد. این امر باعث شد شیعیان هند ریشه دواندن سازمان های جهادی در پاکستان را درک کنند و به همین خاطر از این پس در جامو و کشمیر خود را به دور از ارتباط با این دو گروه و پاکستان نگه داشتند. در سال 2014 شیعیان شعارهایی در حمایت از هند سر دادند و این در حالی بود که اهل سنت در آن مناطق پرچم های داعش را برافراشته بودند.

در سال 2021 روزنامه هندوستان تایمز به نقل از مسئولانی بدون آن که نامی از آن ها ببرد، ادعا کرد دولت هند فکر می کند حمله 29 ژانویه خارج از سفارت رژیم صهیونیستی در دهلی نو را سپاه پاسداران انجام داده باشد. در پاسخ به این ادعا سفارت ایران در دهلی نو طی بیانیه ای این اتهام را رد کرد و اعلام کرد چنین حمله ای در خاک هند برای تهران دستاوردی ندارد زیرا چنین امری ممکن است برای روابط میان هند و ایران آسیب زا باشد. نکته قابل توجه در این موضوع ملامت غیر مستقیم هند علیه ایران بدون زیاده روی در این امر بود و این مسئله در سایه روابط رو به گسترش میان هند و آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج فارس -به ویژه امارات و عربستان- می باشد و این امر تأثیر منفی بر روابط تهران و دهلی نو دارد اما موضوعات زیادی هم مانند امنیت در افغانستان، مبارزه با تروریسم و امنیت حمل و نقل دریایی در اقیانوس هند و آب های خلیج فارس باعث می شود روابط دو طرف رو به تیرگی نرود.

به همین جهت دیپلمات های ایرانی همیشه به رهبران شیعه در هند تأکید می کنند وضعیت آنان در هند بهتر از شیعیان پاکستان است بلکه به آنان پیشنهاد می دهند وارد فرآیند دموکراسی در هند شوند. برای نمونه در سل 2012 "سید مهدی نبی زاده" سفیر وقت ایران در هند با بی توجهی به قضیه کشمیر توجه خود را بر روی اهمیت روابط میان ایران و هند گذاشت. امروزه هم نماینده حزب حاکم در لکنو "راجناث سینگ" روابط خوبی با شخصیت های شیعی منطقه -به ویژه مولانا جواد- دارد و این امر باعث حضور بی دردسر هیئت های مذهبی در محرم شده و باعث تأثیر شیعیان در پیروزی حزب حاکم در انتخابات این منطقه گردیده است؛ هرچند حمایت شیعیان به دلایل مواضع ضد اسلامی حزب حاکم به مذاق اهل سنت خوش نیامده است.

در پایان تاکنون دلیلی مبنی بر تأثیرپذیری شیعیان هند از ایران بطوریکه نیروی نیابتی برای آن شوند، وجود ندارد. با این حال هند تلاش بسیاری کرده است تا خود را به دور از نزاع میان ایران و آمریکا و رژیم صهیونیستی نگه دارد و در همین راستا تنش زدایی باعث خواهد شد هند بتواند از روابط خود با تمامی طرف ها بهره مند شود کما این که تنش زایی باعث خواهد شد هند مجبور شود اولویت بندی در روابط خود قائل شود.