سیاست خارجی هند: دکترین مودی برای قرن بیست و یکم چیست؟

در نیمه دوم قرن بیستم، پدیده‌هایی مانند جهانی‌سازی، نئولیبرالیسم و پسااستعمارگرایی ظهور کردند. بعد از جنگ جهانی نیز شاهد ظهور دو بلوک قدرت بودیم که بر اساس وضعیت اقتصادی و سیاسی شکل گرفتند. این موضوع منجر به تقسیم‌بندی کل جهان به کشورهای توسعه‌یافته، در حال توسعه و کمتر توسعه‌یافته شد. به طور طبیعی، هند در دسته کشورهای در حال توسعه قرار گرفت. تحت ابتکار نخست‌وزیر آن زمان، جواهر لعل نهرو، هند سیاست خارجی خود را تحت عنوان جنبش عدم تعهد (NAM) تدوین کرد. این سیاست تنها در نام عدم تعهد داشت، زیرا نهرو تمایل خاصی به اتحاد جماهیر شوروی و چین داشت. دولت آن زمان هند با پیروی از کشورهای کمونیستی، سیاست‌های اقتصادی مانند سوسیالیسم و برنامه‌های پنج‌ساله را به کار گرفت که کشور را به ورشکستگی کشاند. در سال 1992، وقتی دولت نارسیما رائو اقداماتی قوی از طریق یک سیستم بازاریابی با امضای GATT انجام داد، کشور به قراردادهای تجاری جداگانه با دیگر کشورها وارد شد.

جهانی‌سازی، علی‌رغم اینکه شکلی مدرن از امپریالیسم و استعمار بود، به مثابه یک تسکین برای کشوری چون هند احساس می‌شد. این وضعیت تا سال 2014 ادامه داشت. سیاست خارجی هند از سال 2014 به طور کامل تغییر کرد. دولت مودی عصر جدیدی از دیپلماسی ما را آغاز کرد که شعار «ملت اول» را به همراه داشت. به جای عدم تعهد، سیاست هم‌راستایی بازنگری شد. از این راه، دولت توانست دیدگاه رهبران بزرگی مانند دکتر امبدکار و سردار پاتل که منتقدان تند سیاست خارجی نهرو بودند را تحقق بخشد. نارندرا مودی از طریق سیاست خارجی‌اش مصمم است هند را به  یک کشور توسعه‌یافته تبدیل کند. این موضوع در هر قدمی از روابط دیپلماتیک بازتاب داشته است. سیاست خارجی دولت مودی بر مسائلی مانند تروریسم، تغییرات اقلیمی، امنیت انرژی و امنیت مرزی متمرکز است.

کتاب «سیاست خارجی هند، دکترین مودی برای قرن بیست و یکم» نوشته Sri. Vishnu Aravind، خلاصه‌ای از سیاست خارجی هند از سال 2014 است. نویسنده مطالبی درخشان را ارائه کرده و شیوه روابط دیپلماتیک آغاز شده توسط دولت مودی برای تحقق دیدگاه سردار پاتل و امبدکار توضیح داده است. این کتاب شامل 10 فصل است که هر یک به تشریح مشارکت، درگیری و روش عمل با کشورهای مختلف و سازمان‌های منطقه‌ای می‌پردازد.

فصل اول، سیاست خارجی نهرو در هند مستقل و انتقادات قابل توجهی که پاتل و امبدکار مطرح کردند را روایت می‌کند. از فصل دوم به بعد، نویسنده شکل منحصربه‌فرد روابط خارجی دولت مودی (در مقایسه با دولت‌های پیشین) را تحت عناوین مختلف، دکترین مودی، سیاست همسایگی اول، هند و چالش‌های جهانی، سیاست همسایگی گسترده هند، عصر جدید سیاست قدرت نرم، هند در سیاست قدرت‌های بزرگ، خاورمیانه: به سوی رویکردی واقع‌گرا، G-20: ظهور یک قدرت دهمی، سیاست خارجی هند: در طول و بعد از دوره آمیه، توضیح می‌دهد.

همان‌طور که گفته شد، هر فصل از کتاب، ایده‌ای از مسائل مطرح‌شده در هر سفر خارجی و توافق‌نامه‌هایی که دولت هند برای مقابله با تروریسم، تغییرات اقلیمی، مصرف انرژی، امنیت مرزی و همچنین برای حفظ شعار «وزودویوا کاتومباکام»به امضاء رسانده است، ارائه می‌دهد. فصل دهم با عنوان «پس از آمیه» به پیام بزرگ هند اشاره دارد که با پایبندی به شعار پایه‌ای خود و عمل به اصولی مانند دارما، ساتیا و ساروادارما سامابهاونا، خواهان نظمی جهانی از هم‌راستایی باز است.

به عنوان یک نویسنده مبتدی، نگارنده کتاب موفقیت‌های زیادی کسب کرده است. مطالعه او منبعی ارزشمند و راهنمایی برای دانشجویان علوم سیاسی و روابط بین‌الملل و همچنین کسانی است که می‌خواهند سیاست خارجی هند را در قرن بیست و یکم مطالعه کنند. این کتاب توسط دکتر وینودان، استاد و مدیر مدرسه روابط بین‌الملل و سیاست‌های دانشگاه مهاتما گاندی در کُتیام کِرالا پیشگفتار شده است.