دیپلماسی گردشگری؛ ابزار قدرت نرم چین

در ۱۵ مارس سال گذشته، چین مرز‌های خود را برای سفر بازگشایی کرد و به بسته شدن سه ساله در طول همه‌گیری کووید پایان داد. به محض باز شدن مرز‌های زمینی و هوایی  و افتتاح فرودگاه بین‌المللی با بودجه چین در پوخارا نپال، خوش‌بینی برای رشد میزان مسافرت به این کشور بالا گرفت. قبل از همه‌گیری کووید-۱۹، گردشگران چینی بعد از گردشگران هندی، بیشترین افرادی بودند که به نپال سفر کردند.

نپال در سال ۲۰۲۳ پذیرای ۶۰۸۷۸ گردشگر چینی بود که این میزان در حدود یک سوم گردشگرانی بود که قبل از کرونا به این کشور سفر کردند. در پنج ماه اول (ژانویه تا می‌) سال جاری، نپال پذیرای ۴۶۶۷۱ گردشگر چینی بوده است. بالاترین میزان ورود گردشگران چینی به نپال مربوط به ماه مارس بوده است. در این ماه ۱۲۰۹۳ گردشگر چینی وارد نپال شدند.

بر اساس گزارش وزارت مهاجرت نپال، در حالی که ورود چینی‌ها کند شده است، میزان ورود گردشگران هندی به این کشور رونق گرفته و به بالاترین حد خود یعنی ۳۱۹۹۳۶ نفر رسیده است. در پنج ماه اول سال جاری، نپال پذیرای ۱۴۸۸۶۱ گردشگر هندی بوده است که بالاترین رقم ثبت شده در ماه مه با ۳۸۲۸۸ گردشگر هندی است.

آیا این روند تغییر خواهد کرد؟

روز دوشنبه، در جریان شانزدهمین دور از نشست سازوکار مشاوره دیپلماتیک نپال و چین که در کاتماندو برگزار شد، پکن اعلامیه‌ای غافلگیرکننده را صادر کرد. این سازمان، برنامه‌های خود را برای ترویج گردشگری نپالی در چین به عنوان بخشی از جشن سال ۲۰۲۵ به عنوان «سال بازدید از نپال در چین» اعلام کرد. کارآفرینان برتر حوزه تجارت مسافرتی نپال می‌گویند که این بیانیه «بیانیه بزرگی» است. آن‌ها می‌گویند هرگز نشنیده بودند که چین از کشوری با چنین دیپلماسی قدرت نرمی حمایت کند.

کیشور راج پاندی، رئیس Saathi Nepal Travel and Tours، که اولین کسی بود که گردشگران چینی را در سال ۲۰۰۱ به نپال آورد، گفت:« این در واقع یک ژست خوب همسایگی است. من نشنیده‌ام یا ندیده‌ام که پکن گردشگری هیچ کشوری را در داخل چین تبلیغ کند.»

گردشگری برای اقتصاد نپال حیاتی است. بر اساس گزارش سالانه شورای جهانی سفر و گردشگری که به تازگی منتشر شده است، بخش گردشگری نپال ۳۲۷. ۹ میلیارد روپیه (۲. ۵ میلیارد دلار) درآمد داشته است و ۱. ۱۹ میلیون شغل را به طور مستقیم و غیرمستقیم در سال گذشته پشتیبانی کرده است. سال گذشته، این کشور یک میلیون گردشگر را پذیرفت. این گزارش پیش‌بینی می‌کند که نپال ۱. ۲۲ میلیون شغل در سال ۲۰۲۴ ایجاد خواهد کرد که البته برخی از منتقدان می‌گویند که این وعده، یک وعده رویایی است.

در جریان سومین اجلاس سرمایه‌گذاری نپال که در کاتماندو در ۲۸ ‌آوریل برگزار شد، لو ژائوهوی، رئیس آژانس همکاری توسعه بین‌المللی چین، لغو هزینه روادید برای نپالی‌ها را اعلام کرد. لو هنگام سخنرانی در این اجلاس گفت: «دولت چین در حال انجام تمهیداتی برای آغاز پرواز‌های جدید از چین به دو فرودگاه بین‌المللی جدید نپال، پوخارا و لومبینی است.»

فرودگاه بین‌المللی ۲۱۶ میلیون دلاری نپال در پوخارا، پایتخت گردشگری این کشور، که در ژانویه سال گذشته افتتاح شد، توسط پکن تأمین مالی شده است. به طور مشابه، دومین فرودگاه بین‌المللی نپال در بهیراهاوا، که توسط پیمانکاران چینی ساخته شده است، پس از چهار سال تأخیر در ساخت، در ماه می‌۲۰۲۲ شروع به کار کرد. اهداف هر دو پروژه تمرکززدایی از فعالیت‌های اقتصادی در ساختار جدید فدرال، جذب گردشگران بیشتر و جلوگیری از خروج نپالی‌ها به خارج از کشور است.

بسانت راج میشرا،  کارآفرین ارشد گردشگری گفت: «در دیپلماسی جدید پکن، امکان بهره‌برداری از این دو فرودگاه بین‌المللی جدید وجود دارد. هنگامی که پرواز‌ها از چین انجام شود، رقابت ایجاد می‌شود. اعلام پکن یک فرصت عالی برای نپال است. ما باید برای فعالیت‌های بازاریابی و تبلیغاتی مشترک آماده باشیم. با یک سیاست مناسب، می‌توانیم تنها در سال ۲۰۲۵، ۱ میلیون گردشگر را از چین جذب کنیم.»

ویجی شرستا، معاون رئیس (اداره) در خطوط هوایی هیمالیا، سرمایه‌گذاری مشترک نپال و تبت، گفت: از بین همه کشور‌ها، چین بیشترین تعداد خطوط هوایی را دارد که نپال را به هم متصل می‌کند، اما کمترین تعداد گردشگر را به همراه دارد. در حال حاضر پنج خط هوایی چین را به هم متصل می‌کنند. ترافیک مسافران کم است. این ترافیک کم ممکن است به دلیل اعتماد پایین مسافران چینی باشد.» خطوط هوایی هیمالیا پرواز‌های کاتماندو-پکن را به حالت تعلیق درآورده است و پرواز‌های کاتماندو- شانگ‌های نیز به دلیل تردد کم مسافران غیرقانونی  اعلام شده است.

نپال و چین در سال ۱۹۵۵ روابط دیپلماتیک رسمی برقرار کردند. تجارت نپال و تبت بسیار به عقب بازمی گردد. در سال ۱۹۵۶، چهار شهر تبت به نام‌های لهاسا، شیگاتسه، گیانتسه و یاتونگ به‌عنوان شهر‌های بزرگ تجاری برای بازرگانان نپالی تعیین شدند. تاریخچه گردشگری چین در نپال نیز طولانی نیست. نپال برای اولین بار در سال ۲۰۰۰ در نمایشگاه بین‌المللی سفر چین شرکت کرد تا بخش گردشگری خود را ارتقا دهد. تا قبل از سال ۲۰۰۰، چینی‌ها فقط می‌توانستند در سفر‌های رسمی به نپال سفر کنند.

دولت چین در نوامبر ۲۰۰۱، ADS را برای مسافران خروجی چینی مجاز کرده بود. دو کشور یادداشت تفاهم اولیه‌ای را در مورد یک برنامه اجرایی برای سفر خروجی چینی‌ها به نپال در ۱۶‌آوریل ۲۰۰۱ امضا کردند که مقدمات ADS را فراهم کرد. نپال در سال ۲۰۰۲ توسط همسایه شمالی خود وضعیت مقصد تأیید شده (ADS) را دریافت کرد و در ژوئن همان سال، شهروندان چینی برای اولین بار به عنوان گردشگر به طور رسمی از نپال دیدن کردند. نپال هجدهمین کشور و اولین کشور در جنوب آسیا بود که این مقام را دریافت کرد. در سال ۲۰۰۲، نپال ۸۷۱۵ گردشگر چینی داشت.

متعاقباً، بانک‌های مرکزی دو کشور توافقنامه‌ای را در مورد همکاری دوجانبه امضا کردند که به منظور تقویت تجارت، گردشگری و همکاری‌های اقتصادی دوجانبه، امکان تبدیل پول چین به روپیه نپالی را فراهم کرد.

با این حال، بلافاصله پس از دریافت ADS، ورود از چین به دلیل درگیری خشونت‌آمیز که طی سال‌های ۲۰۰۲-۲۰۰۴ تشدید شد و به شهر‌های اصلی و مقاصد گردشگری نپال رسید، کاهش یافت. نپال در نهایت پس از ژوئن ۲۰۰۹ شاهد رشد مداوم در ورود چینی‌ها بود.ورود چینی‌ها به نپال برای اولین بار در سال ۲۰۱۳ از مرز ۱۰۰۰۰۰صد هزار نفر عبور کرد که عمدتاً به دلیل بهبود ارتباطات هوایی بین دو کشور بود. بر اساس آمار وزارت گردشگری، حدود ۹۳ درصد از گردشگران چینی برای اولین بار از نپال بازدید کرده‌اند.

در سال ۲۰۱۴، نپال پذیرای ۱۲۳۸۰۵ بازدیدکننده چینی بود. زمین لرزه سال ۲۰۱۵ و محاصره هند منجر به کاهش ورود مسافران از چین به ۶۴۶۷۵ نفر در سال ۲۰۱۵ شد که ۴۷. ۷۶ درصد نسبت به سال ۲۰۱۴ کاهش داشت. در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۵، نپال «ویزای رایگان» را برای گردشگران چینی اعلام کرد. در تلاش برای احیای ورودی‌های پرچمدار، این طرح در ژانویه ۲۰۱۶ اجرا شد.پس از آن، ورود گردشگران از چین به طور پیوسته شروع به افزایش کرد و نپال با ۴۶. ۸ درصد بیشترین رشد را در ورود گردشگران از چین تجربه کرد

در سال ۲۰۱۹، نپال  ۱۶۹۵۴۳ گردشگر چینی را پذیرفت. این تعداد در سال ۲۰۲۰ به ۱۹۲۵۷ نفر کاهش یافت. در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲، ۶۱۹۸ و ۹۵۹۹ گردشگر چینی در نپال وجود داشت، عمدتاً دیپلمات‌ها و آن‌هایی که در کشور‌های ثالث سرگردان بودند  که وقتی پکن قرنطینه‌های بی‌پایان را اجرا کرد به نپال آمدند.

زمانی که اقتصاد چین دوباره شروع به رونق کرد، سرمایه‌گذاران نپالی پول را به هتل‌های مجلل تزریق کردند که این مبلغ نیز چند برابر شده است.