ترکیه به دنبال بازسازی نفوذ خود در لبنان از طریق ترکمان‌هاست

سفر رئیس اداره ترک‌های خارج از کشور و جوامع وابسته به ترک، عبدالله آرن، به مناطق ترکمان‌نشین شمال لبنان نشانه‌ای از توجه دوباره ترکیه به لبنان از دریچه اقلیت‌ها و به‌ویژه ترکمان‌هاست.

این سفر که شامل مناطقی چون الکواشره، وادی خالد و البداوی می‌شد، گرچه ظاهری اجتماعی و فرهنگی داشت، اما حامل پیام‌های سیاسی روشنی بود؛ به‌ویژه با توجه به زمان‌بندی آن، که با کاهش شدید نفوذ حزب‌الله و گروه‌هایی که برای سال‌ها بر تصمیم‌گیری‌های اصلی لبنان مسلط بودند، همزمان شده است.

به نظر می‌رسد ترکیه تلاش می‌کند تا جایگاه خود را در لبنان بازتعریف کند. اما این بازتعریف از طریق صف‌بندی‌های آشکار سیاسی نیست، بلکه با استفاده از نفوذ نرم است که خود را در قالب حمایت‌های نمادین و سیاسی از اقلیت‌هایی که با ترکیه پیوندهای فرهنگی و تاریخی دارند، نشان می‌دهد.

این رویکرد ترکیه، بیانگر تلاشی برای پر کردن بخشی از خلأ منطقه‌ای است که در نتیجه کاهش نقش‌ آفرینی سنتی برخی کشورها و تغییر اولویت‌های پایتخت‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس و غرب در قبال لبنان ایجاد شده است. اکنون که لبنان دارای دولتی تازه است که در پی ثبات داخلی و گشودن دروازه‌های همکاری با شرکای منطقه‌ای متنوع می‌باشد، آنکارا -به‌ویژه با توجه به روابط خوب ترکیه با طیف‌های مختلف لبنانی- این موقعیت را فرصتی می‌بیند تا به‌صورت سازمان‌یافته‌تر در لبنان حضور داشته باشد. در همین راستا اخیرا، عبدالله آرن از مناطق ترکمان‌نشین استان عکار و شهر طرابلس در شمال لبنان بازدید کرد.

در این سفر، سفیر ترکیه در بیروت، مراد لوتِم نیز آرن را همراهی می‌کرد. سفر با بازدید از روستای الکواشره آغاز شد؛ جایی که مردم محلی با پخش سرودهای ترکی از بلندگوها، حضور گروه‌های موسیقی و نصب پرچم‌های دو کشور ترکیه و لبنان، از او استقبال کردند.

آرن، لوتِم و هیئت همراه، به بنای یادبود شهدای ۱۵ ژوئیه (کودتای نافرجام ترکیه در سال ۲۰۱۶) در الکواشره رفتند و برای ارواح جان‌باختگان فاتحه خواندند.

در مراسمی که مردم در محل مسجد روستا برای استقبال از هیئت ترکیه‌ای برگزار کردند، آرن از استقبال گرم مردم الکواشره تشکر کرد و گفت:

«ما تلاش می‌کنیم در هر جایی که ترک‌ها حضور دارند و خود را به ما نزدیک می‌دانند، حضور داشته باشیم.»

وی تأکید کرد که لبنان برای ترکیه اهمیتی ویژه دارد، و به‌ویژه ترکمان‌های لبنانی را یکی از اجزای اصیل کشور دانست.

آرن همچنین اعلام کرد که تعداد بورسیه‌های تحصیلی برای دانش‌آموزان الکواشره به منظور تحصیل در ترکیه افزایش خواهد یافت.

از سوی دیگر، سفیر ترکیه، مراد لوتِم، در سخنانی گفت که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، زمانی که نخست‌وزیر بود، در سال ۲۰۱۰ بازدید تاریخی‌ای از الکواشره و روستاهای اطراف آن انجام داد.

او افزود که آثار آن بازدید هنوز در ذهن مردم باقی مانده است و ترکیه به حمایت خود از روستاهای ترکمانی منطقه ادامه خواهد داد.

روستای الکواشره یکی از مهم‌ترین مناطق ترکمانی لبنان است که ساکنان آن همچنان زبان ترکی را حفظ کرده‌اند و حدود ۵ هزار نفر جمعیت دارد.

بر اساس گزارش خبرنگار آناتولی، آرن و هیئت همراه، پس از آن به روستای البیره رفتند؛ جایی که اهالی روستا از آن‌ها در مسجد استقبال کردند. سپس هیئت به روستای عیدمون رفت، جایی که صدها نفر از اهالی به استقبالشان آمدند و با اهدای گل از آن‌ها تقدیر کردند.

امام مسجد روستای البیره، شیخ محمد مرعب، در سخنانی گفت:

«مسلمانان لبنان خود را بخشی از ترکیه می‌دانند و تحولات این کشور را با دقت دنبال می‌کنند.»

سپس این هیئت به روستای عیدمون رفت. در آنجا، کمال مقصود، رئیس شورای محلی روستا، در سخنانی گفت:

«به لطف بورسیه‌هایی که ترکیه ارائه می‌دهد، اکنون کودکان ترکمان منطقه در ترکیه تحصیل می‌کنند، نه در کشورهای دیگر.»

او افزود که خودش پس از دریافت آموزش عالی در ترکیه، برای خدمت به روستای عیدمون بازگشته است و تأکید کرد:

«جوانان ترکمانی که در ترکیه تحصیل می‌کنند، نه تنها علم بلکه فرهنگ و سنت‌های ترکی را نیز فرا می‌گیرند.»

مقصود ابراز امیدواری کرد که نهاد YTB (اداره ترک‌های خارج از کشور) بورسیه‌های تحصیلی بیشتری ارائه دهد تا تعداد بیشتری از جوانان منطقه بتوانند در ترکیه تحصیل کنند.

عبدالله آرن در پایان سفر خود به شمال لبنان، به شهر طرابلس رفت، در بازارهای تاریخی این شهر قدم زد، از تکیه مولویه که توسط آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (تیکا) بازسازی شده، دیدن کرد و در نهایت با رؤسای انجمن‌های ترکمانی دیدار و گفتگو داشت.

ترکمان‌های لبنان در مناطق مختلف این کشور حضور دارند. استان عکار (در شمال لبنان) بزرگ‌ترین تمرکز آن‌ها را در خود جای داده است. ترکمان‌ها در روستاهایی مانند الکواشره، عیدمون (دو روستای اصلی ترکمان‌نشین)، الدبابیه، الدوسه و وادی الجاموس ساکن هستند.

در استان بقاع (شرق لبنان)، ترکمان‌ها در شهر بعلبک و روستاهای النعنعيه، الشحیمیه، عدوس و الحدیدیه حضور دارند.

همچنین تعداد کمتری از ترکمان‌ها در شهر صیدا (جنوب)، روستای القلمون (شمال)، بیروت (پایتخت)، شهر طرابلس (شمال) و روستای الحوارة در منطقه الضنیه زندگی می‌کنند.

در شهر طرابلس نیز گروهی از ترک‌های جزیره کرت زندگی می‌کنند. پس از آنکه دولت عثمانی در سال ۱۸۹۷ کنترل جزیره کرت را از دست داد، بسیاری از ساکنان ترک این جزیره به مناطق مرسین و ازمیر در ترکیه کوچ کردند و برخی نیز به طرابلس لبنان و دمشق رفتند.

در مورد پایتخت بیروت، ترکمان‌های ماردینی ساکن هستند؛ کسانی که به دلیل مشکلات اقتصادی و بیکاری از منطقه ماردین در جنوب ترکیه مهاجرت کرده و در بیروت مستقر شده‌اند.

منبع: العرب