آیا اتحاد ضد ایرانی در خاورمیانه در حال ظهور است؟

وقتی ایران در ۱4آوریل بیش از ۳۰۰ موشک و هواپیما بدون سرنشین را به سمت اسرائیل هدایت کرد، اردن به جلوگیری از این حمله کمک کرد. گزارش‌های اولیه رسانه‌ها نشان می‌داد که چندین کشور عربی دیگر در دفاع از اسرائیل کمک کرده‌اند، تلاش‌هایی که بعداً تکذیب شد. با این وجود، یک گروه از رهبران اسرائیلی و همچنین برخی از ناظران در واشنگتن، این اعمال را به عنوان نشانه‌ای از یک تغییرات عمده تفسیر کردند. این استدلال ادامه داد که این کشور‌های عربی اگر درگیری با ایران همچنان تشدید شود، طرف اسرائیل خواهند بود.  هرزی هالوی، رئیس ستاد نیرو‌های دفاعی اسرائیل، اعلام کرد که حمله ایران «فرصت‌های جدیدی برای همکاری در خاورمیانه ایجاد کرده است.»

پس از اینکه اسرائیل با حمله نسبتاً محدود به یک مرکز نظامی در ایران به حمله ایران پاسخ داد، دیوید ایگناتیوس، روزنامه‌نگار واشنگتن پست، اظهار داشت که اسرائیل «مانند رهبر ائتلاف منطقه‌ای علیه ایران رفتار می‌کند.» به نظر ایگناتیوس، این یک «تغییر الگوی بالقوه برای اسرائیل» بود، که به خاورمیانه «شکل جدیدی» می‌داد.

این ارزیابی‌ها نمی‌توانند پیچیدگی چالش‌های منطقه را درک کنند. واقعیت‌های منطقه که مانع همکاری عرب-اسرائیلی می‌شود به طور قابل توجهی تغییر نکرده است. حتی قبل از طوفان الاقصی، کشور‌های عربی که توافقنامه ابراهیم ۲۰۲۰ را امضا کردند، با پذیرش عادی‌سازی با اسرائیل، از حمایت نخست وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو از گسترش شهرک‌سازی‌های اسرائیلی در کرانه باختری و تلاش‌های وزیران راست افراطی خود برای تضعیف وضعیت موجود در بیت المقدس ناامید شدند. پس از اینکه اسرائیل عملیات نظامی خود را در غزه در ماه اکتبر آغاز کرد، رهبران عرب حتی بیشتر در حمایت آشکار از اسرائیل تردید کردند و ترسدند که این حمایت، به مشروعیت داخلی آن‌ها آسیب برساند.

هیچ چیز در مورد واکنش عرب‌ها به این دور از رویارویی ایران و اسرائیل نشان نمی‌دهد که مواضع آن‌ها تغییر کرده است. این کشورها همچنان به دنبال تعادل روابط خود با ایران و اسرائیل، محافظت از اقتصاد و امنیت خود و مهمتر از همه، جلوگیری از یک درگیری منطقه‌ای گسترده‌تر هستند. با این حال با افزایش تنش بین ایران و اسرائیل، شور و شوق کشور‌های عربی برای سرعت بخشیدن به ادغام منطقه‌ای اسرائیل بیشتر از همیشه به تمایل اسرائیل برای پذیرش دولت فلسطین وابسته است.

پیش از حمله ایران به اسرائیل در ۱۳‌آوریل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی اطلاعات مربوط به حمله قریب الوقوع را با ایالات متحده به اشتراک گذاشتند. فرماندهی سنتکام، از این اطلاعات برای هماهنگی پاسخ خود با اسرائیل و سایر شرکا استفاده کرد. اردن به هواپیما‌های نظامی آمریکا و بریتانیا اجازه داد تا به فضای هوایی خود وارد شوند و به طور مستقیم حملات ایران را متوقف کنند. گزارش‌های اولیه رسانه‌ها، به ویژه در ایالات متحده و اسرائیل، تأکید کرد که تلاش گسترده منطقه‌ای حمله تهران را خنثی کرده است. اما به زودی مشخص شد که نقش عرب‌ها در دفع حمله ایران محدود بوده است. عربستان سعودی و امارات به صراحت هرگونه کمک نظامی مستقیم به دفاع اسرائیل را رد کردند. مقامات اردن از مشارکت خود در صورت لزوم برای محافظت از منافع خود دفاع کردند. تلاش‌هایی که کشور‌های عربی برای مقابله با ایران انجام دادند تقریباً به طور قطع به دلیل تمایل به حفظ روابط خود با ایالات متحده بود، نه اینکه خود را به اسرائیل نزدیک‌تر کنند. آن‌ها با با این‌که از رفتار بایدن در قبال جنگ غزه ناراحت هستند اما هیچ منبع جایگزین برای نوع امنیتی که ایالات متحده به آن‌ها ارائه می‌دهد، نمی‌بینند. پایان دادن به جنگ در غزه همچنان یک اولویت منطقه‌ای فوری است و کشور‌های عربی در حال تلاش برای یک طرح صلح با دولت بایدن هستند. رهبران سعودی هنوز معتقدند که یک معاهده دفاعی دوجانبه با ایالات متحده باید بخشی از هر توافق عادی‌سازی آینده با اسرائیل باشد و امارات متحده عربی به تلاش برای مذاکره در مورد توافق دفاعی خود با دولت بایدن ادامه داده است.

قبل از حمله حماس در ۷ اکتبر، کشور‌های عربی به طور کلی تصمیم گرفته بودند که بهترین راه برای کاهش خطر از سمت ایران، نزدیک شدن به این کشور است. امارات متحده عربی و عربستان سعودی روابط دیپلماتیک خود را با ایران در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۳ به ترتیب بازگرداندند. از ۷ اکتبر، این کشور‌ها، همراه با بحرین و عمان، پیام‌ها و هشدار‌ها را بین ایران و اسرائیل منتقل کرده و پیشنهاد کرده‌اند که تنش‌ها مدیریت بشود.

منافع آینده

در ماه‌های آینده، کشور‌های عربی احتمالاً تلاش خواهند کرد تا  تعادل را حفظ کنند و خواستار خودداری از همه طرف‌ها و فاصله گرفتن از اقدامات تهاجمی بیشتر اسرائیل شوند. هزینه‌های داخلی برای آن‌ها برای حمایت آشکار از اسرائیل احتمالاً با گذشت زمان افزایش می‌یابد، به ویژه اگر نیرو‌های اسرائیلی به رفح حمله کند.

بسیاری از کشور‌های عربی نگرانی‌های اسرائیل را در مورد فعالیت‌های منطقه‌ای ایران به ویژه حمایت آن از گروه‌های مقاومت را  درک می‌کنند اما  به وضوح محاسبه کرده‌اند که باز کردن گفتگو‌های دیپلماتیک مستقیم، اعمال فشار با انگیزه‌های اقتصادی و انجام دیپلماسی پشت پرده با تهران امن‌ترین راه‌ها برای محافظت از منافع آن‌ها و جلوگیری از گسترش درگیری است. تلاش‌های آن‌ها برای عادی‌سازی روابط با ایران از زمان شروع جنگ غزه فقط تسریع شده است، در حالی که تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط آن‌ها با اسرائیل متوقف شده است.

عربستان سعودی همچنان به چشم‌انداز عادی‌سازی ادامه داده است، به شرطی که اسرائیل متعهد به شرکت در یک روند سیاسی با هدف ایجاد دولت فلسطین باشد. با این حال، اسرائیل این درخواست‌های سعودی را نادیده گرفته است.کشور‌های عربی به همکاری با واشنگتن در زمینه دفاع موشکی ادامه خواهند داد اما این همکاری نیازمند هماهنگی مستقیم قابل توجهی با اسرائیل نیست.

کشور‌های عربی با هر گونه حمله مستقیم به ایران که می‌تواند چشم‌انداز اقتصادی شکننده منطقه را بی‌ثبات کند یا منجر به حمله متقابل ایران در خلیج فارس شود، مخالفت خواهند کرد. با وجود اینکه کشور‌های عربی علاقه‌مند به حفظ روابط دفاعی نزدیک با واشنگتن هستند، نمی‌خواهند به یک بلوک که به طور صریح علیه ایران و حامیان جهانی آن مانند روسیه کار می‌کند، بپیوندند. آن‌ها ترجیح می‌دهند روابط منطقه‌ای و جهانی متعددی را متعادل کنند، نه اینکه پل‌ها را بسوزانند.

با وجود این محدودیت‌ها، کشور‌های عربی می‌توانند نقش مهمی در جلوگیری از تشدید بیشتر بین ایران و اسرائیل ایفا کنند. دقیقاً به این دلیل که تعدادی از کشور‌های عربی روابط خود را با ایران و اسرائیل تقویت کرده‌اند، می‌توانند از این روابط برای تشویق خودداری و کمک به انتقال پیام‌ها بین دو طرف استفاده کنند. همکاری‌های فنی که کشور‌های عربی و اسرائیل اخیراً در زمینه‌های نگرانی مشترک مانند انرژی و تغییرات آب و هوایی از آن برخوردار بوده‌اند، احتمالاً ادامه خواهد یافت. با این حال، گردهمایی‌های منطقه‌ای برجسته که به طور آشکار تعامل سیاسی کشور‌های عربی با اسرائیل را تبلیغ می‌کنند، در کارت‌های نیست مگر اینکه اسرائیل جنگ خود را علیه غزه پایان دهد. تا آن زمان، تلاش‌های کشور‌های عربی برای حفظ روابط اقتصادی خود با اسرائیل نیز محدود خواهد بود. یک استراتژی کوتاه مدت واقع بینانه‌تر، حمایت از توانایی آن‌ها برای میانجیگری و جلوگیری از درگیری‌های آینده بین ایران و اسرائیل را در اولویت قرار خواهد داد.