جهت گیری افکار عمومی جهان عرب و فلسطین درخصوص جنگ غزه چگونه است؟

در نظرسنجی که توسط مرکز پژوهش های عربی صورت گرفته است، 8000 نفر از 16 جامعه عربی در آن شرکت کردند و این نظرسنجی از تاریخ 12 دسامبر 2023 تا 5 ژانویه 2024 انجام شد و در آن سؤالات متفاوتی درباره جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه پرسیده شد تا برآوردی از نظرات شهروندان در جهان عرب درخصوص این جنگ به دست آید. نتایج این نظرسنجی در ادامه بیان خواهد شد.

میزان توجه و پیگیری و دلایل وقوع این جنگ

در این زمینه 80% از شرکت کنندگان بیان کردند به طور مداوم اخبار غزه را دنبال می کنند و در مقابل 7% اعلام کردند اخبار غزه را پیگیری نمی کنند و در این میان منبع پیگری اخبار غزه توسط شرکت کنندگان بدین شکل بود که 54% اخبار غزه را از طریق شبکه های تلویزیونی و 43% این اخبار را از طریق اینترنت دنبال می کنند. درخصوص دلایل عملیات 7 اکتبر، موضوع دست داشتن عوامل خارجی در این عملیات و انجام آن برای منافع برخی کشورها دلیل قانع کننده ای برای افکار عمومی جهان عرب نبوده است زیرا 35% از شرکت کنندگان "تداوم اشغال خاک فلسطین توسط رژیم صهیونیستی" را دلیل اول می دانستند و 13% این علت را به عنوان دلیل دوم برای این عملیات می دانند.

در ادامه هم عواملی همچون "حملات به مسجدالاقصی" برای 24% از پاسخ دهندگان به عنوان دلیل اول عملیات طوفلن الاقصی و برای 21% از آنان به عنوان دلیل دوم برای این عملیات می باشد. همچنین عامل "تداوم محاصره غزه" برای 8% از شرکت کنندگان به عنوان دلیل اول برای این عملیات و برای 12% از شرکت کنندگان به عنوان دلیل دوم می باشد کما این که موضوع "آزادی اسیران فلسطینی از زندان های رژیم صهیونیستی" برای 6% از پاسخ دهندگان دلیل اول و برای 13% از آنان به عنوان دلیل دوم است و عاملی مانند "تداوم شهرک سازی ها و گسترش آن در خاک فلسطین" برای 5% از شهروندان عرب به عنوان علت اول و برای 8% از آنان به عنوان علت دوم بوده است.

درخصوص مشروعیت عملیات طوفان الاقصی 63% از افکار عمومی جهان عرب آن را "عملیات مقاومت و دارای مشروعیت" می دانند در حالیکه 22% از آنان این عملیات را "مقاومتی مشروع اما دارای اشتباهاتی" می بینند و 5% هم آن را "عملیاتی غیر مشروع" می دانستند. در زمینه همبستگی با ملت فلسطین هم اجماعی عربی را شاهد هستیم بطوریکه 92% از پاسخ دهندگان بر همبستگی با فلسطین اتفاق نظر داشته و 69% از میزان 92% با ملت فلسطین در غزه و جنبش حماس همبستگی دارند و 23% بیان کردند به رغم اختلاف نظر با حماس اما با ملت فلسطین اعلام همبستگی می کنند و فقط 1% اعلام کردند با فلسطینیان همبستگی ندارند. در همین راستا دو سوم شرکت کنندگان باور داشتند شباهت میان جنبش حماس و داعش -طبق گفته مسئولان آمریکایی و صهیونیست- به طور کل با واقعیت متفاوت است.

دیدگاه افکار عمومی جهان عرب درباره مواضع قدرت های خارجی

در زمینه ارزیابی افکار عمومی جهان عرب درخصوص سیاست های قدرت های منطقه ای و بین المللی درباره جنگ غزه شاهد مخالفت افکار عمومی جهان عرب با سیاست های آمریکا درخصوص این جنگ بودیم زیرا 94% از پاسخ دهندگان موضع واشنگتن را "بد" و "بسیار بد" ارزیابی کردند و از میان میزان 94% از پاسخ دهندگان، 82% از آنان گزینه "بسیار بد" را انتخاب کردند. در همین چارچوب از نظر 79% شرکت کنندگان موضع فرانسه و از نظر 78% آنان موضع بریتانیا و از نظر 75% آنان موضع آلمان درخصوص این جنگ منفی بوده است. اما این موضوع درباره کشورهای ایران، ترکیه، روسیه و چین متفاوت است و ما شاهد دو دستگی در میان شرکت کنندگان درخصوص دیدگاهشان درباره مواضع این کشورها هستیم. درخصوص ایران 48% موضع آن را مثبت و 37% منفی می بینند و درخصوص ترکیه 47% موضع آن را مثبت و 40% منفی می دانند و درباره روسیه 41% موضع آن را مثبت و 42% منفی محسوب می کنند و در آخر درباره چین هم 40% موضع آن را مثبت و 38% موضع آن را منفی قلمداد می کنند.

همچنین 77% از پاسخ دهندگان بر این باور هستند نگرش آنان نسبت به آمریکا به علت مواضعش در این جنگ منفی تر شده است و این نتیجه بازتاب دهنده از دست دادن اعتبار آمریکا نزد افکار عمومی جهان عرب است و این در حالی است که 81% از شرکت کنندگان معتقدند این کشور در تلاش برای برپایی کشور فلسطین در مرزهای 1967 جدی نیست. در پاسخ به این سؤال که "کدام کشورها به عنوان تهدید اول یا تهدید دوم امنیت و ثبات منطقه هستند؟" 51% آمریکا را تهدید اول برای منطقه می دانند و این در حالی است که برای نمونه در سال 2022 این میزان 39% بوده است و 25% هم این کشور را تهدید دوم می دانند و در سال 2022 این میزان 23% بوده است. کما این که از نظر 26% از شرکت کنندگان رژیم صهیونیستی تهدید اول برای منطقه است و در سال 2022 این میزان 41% بوده است و 28% هم آن را تهدید دوم برای منطقه می دانند و در سال 2022 این میزان 38% بوده است. همچنین 7% هم باور دارند ایران تهدید اول است و همین میزان هم برای سال 2022 بوده است و 13% ایران را تهدید دوم می بینند و در سال 2022 این میزان 19% بوده است. از میان پاسخ دهندگان 4% روسیه را تهدید اول می بینند و در سال 2022 این میزان 6% بوده است و 8% هم موسکو را تهدید دوم محسوب می کنند و در سال 2022 این میزان 4% بوده است. در این بخش ترکیه هم سهم 2% را به عنوان تهدید اول از آن خود کرده است و همین میزان هم در سال 2022 بوده است.

نگرش جهان عرب نسبت به قضیه فلسطین و عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی

از نظر 92% از پاسخ دهندگان قضیه فلسطین، "قضیه تمام جهان عرب است و نه فقط فلسطینیان" و این میزان نسبت به سال 2022 شاهد افزایش بوده است زیرا در این سال چنین نظری شامل 76% از پاسخ دهندگان بود و برای نمونه در کشوری مانند مراکش این میزان از 59% در سال 2022 به 95% و در مصر از 75% در آن سال به 94% و در عربستان از 69% در سال 2022 به 95% در سال 2024 افزایش داشته است.

درخصوص عادی سازی روابط 89% از شهروندان عرب با چنین امری برای کشورهای خود مخالف هستند و این در حالی است که در سال 2022 این میزان 84% بوده است و در مقابل فقط 4% با چنین امری موافق می باشند. همچنین برای نمونه در عربستان میزان مخالفت از 38% در سال 2022 به 68% افزایش یافته است و این میزان در سودان از 72% در سال 2022 به 81% در سال 2024 افزایش داشته و در مراکش از 67% در دو سال پیش به 78% در سال فعلی رسیده است.

در پایان در زمینه راهکارهای پیشنهادی پاسخ دهندگان به دولت های جهان عرب برای توقف جنگ، 36% از پاسخ دهندگان معتقدند "لغو تمامی فرآیندهای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی" به عنوان اولین راهکار باید باشد و 15% هم آن را به عنوان دومین راهکار می دانند. از سویی دیگر 14% معتقدند "وارد کردن کمک ها به غزه بدون موافقت رژیم صهیونیستی" باید به عنوان اولین راهکار بوده و 16% این موضوع را به عنوان دومین راهکار می بینند و 11% از شرکت کنندگان باور دارند "استفاده از اهرم فشار نفت برای فشار بر روی رژیم صهیونیستی و حامیانش" می تواند به عنوان اولین راهکار مؤثر باشد و 13% هم این موضوع را به عنوان دومین راهکار مناسب می دانند. همچنین 9% این عقیده را دارند "ایجاد ائتلافی هایی برای تحریم رژیم صهیونیستی" می تواند اولین راهکار مناسب باشد و 11% این عامل را به عنوان دومین راهکار مناسب می بینند و 8% هم راهکار "رساندن کمک های نظامی به غزه" را به عنوان اولین راهکار مناسب محسوب می کنند و 10% هم آن را به عنوان راهکار دوم مناسب می بینند.