اقدامات دولت برای ترویج زبان قزاقستانی

قزاقستان چارچوب مهاجرت و تابعیت خود را اصلاح کرده و آزمون تاریخ و زبان را به عنوان شرط اخذ تابعیت در نظر گرفته است. این تغییرات بخشی از تلاش گسترده‌تر دولت برای ترویج استفاده از زبان قزاقستانی است.

رئیس جمهور قاسم ژومارت توکایف در ماه مه امضای خود را بر اصلاحیه‌ها گذاشت. هرکسی که بخواهد شهروند قزاقستان بشود باید مهارت خود را در زبان قزاقستانی نشان داده و درک اساسی از تاریخ و قانون اساسی این کشور داشته باشد. همچنین این اصلاحات، معیار‌هایی را برای منع یک فرد از اخذ تابعیت مشخص می‌کند. علاوه بر این، قوانین جدید از تابعیت مضاعف جلوگیری و تصریح می‌کند که اگر مشخص شود که یک شخصی شهروند کشور دیگری نیز هست، می‌توان تابعیت قزاقستان را سلب کرد.

مقامات، از جمله شینگیس آلکشف، سخنگوی وزارت کشور، معتقدند که این اصلاحیه‌ها ادغام سریع تازه واردان در جامعه قزاقستان را تسهیل می‌کند. آلکشف به خبرنگاران گفت:« یادگیری دانش زبان ضروری است.» وی افزود که این قانون با رویه بین‌المللی پذیرفته شده مطابقت دارد. آلکشف اظهار داشت که چارچوب جدید قزاقستان مشابه چارچوب موجود در کشور‌هایی مانند آلمان، کانادا و ترکیه است.

تغییرات ممکن است ماهیت عملی داشته باشند اما در یک زمینه ژئوپلیتیکی تا حدودی متشنج ایجاد می‌شوند. در دوران پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، رهبران سیاسی و روشنفکران روسیه، در مقاطع مختلف ادعا‌های ارضی علیه قزاقستان داشته‌اند یا مشروعیت کشور قزاقستان را زیر سؤال برده‌اند. حساسیت‌ها در مورد طرح‌های مسکو از زمان حمله بی‌دلیل روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است. با در نظر گرفتن این موضوع، اصلاحیه‌های تابعیت را می‌توان به عنوان تلاشی برای تقویت حاکمیت قزاقستان در برابر تجاوزات احتمالی همسایه شمالی این کشور در نظر گرفت.

جای تعجب نیست که برخی وبلاگ‌نویسان در روسیه این اصلاحات را به عنوان مظهر ملی گرایی ضد روسی مورد حمله قرار داده‌اند. در همین حال، مفسران قزاق پاسخ داده‌اند که خود روسیه مدت هاست که شرایط مشابهی برای اخذ تابعیت روسیه داشته است.

یک تحلیلگر به نام آنتون یارووی در تفسیری که توسط وب سایت خبری ۳۶۵info. kz منتشر شده است، می‌نویسد: «منطق حکم می‌کند که «داستان‌های ملی‌گرایانه وحشتناک» در مورد قزاقستان منحصراً برای مصرف داخلی در خود روسیه ایجاد شود. یارووی با اشاره به برنامه‌های روسیه اشاره داشت، زمانی که جو دائماً متشنج می‌شود و تقریباً همه طبق اصل قدیمی «آن‌هایی که با ما نیستند علیه ما هستند» به عنوان دشمن شناخته می‌شوند، چنین لفاظی‌هایی کاملا طبیعی است.

از زمان به دست آوردن استقلال، ترکیب جمعیتی قزاقستان به طور قابل توجهی تغییر کرده است. قزاق‌ها در سال ۱۹۹۱ در ایالت خود در اقلیت بودند اما اکنون، طبق آمار رسمی دولت، ۷۰ درصد از جمعیت تخمینی بیش از ۲۰ میلیونی کشور را تشکیل می‌دهند. حدود ۸۰ درصد از شهروندان بالای پنج سال می‌توانند حداقل تا حدودی قزاقستانی صحبت کنند.

با این وجود، زبان روسی همچنان بر زندگی روزمره بسیاری از قزاق‌ها، به ویژه در مراکز شهری، تأثیر شگرفی دارد. روسی همچنان ابزار اصلی ارتباط در جامعه تجاری و ادارات دولتی است. به خصوص در شهر‌ها، این امکان برای ساکنان وجود دارد که منحصراً به زبان روسی تکیه کنند.

در اواخر سال ۲۰۲۳، دولت برای رسیدگی به این وضعیت اقدام کرد و مفهومی برای توسعه سیاست زبان برای سال‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۹ تصویب کرد. این مفهوم به دنبال گسترش قابل توجه استفاده از زبان قزاقی در تعاملات روزمره است. علاوه بر این، تغییرات مقرراتی برای رسانه‌های جمعی که در سنای قزاقستان در حال بررسی است، این تغییرات حاوی ماده‌ای است که از سال ۲۰۲۵ حداقل ۵۵ درصد از محتوای تلویزیون و رادیو در قزاقستان به زبان قزاقستانی باشد. براساس این لایحه، این درصد در سال ۲۰۲۷ به ۶۰ درصد افزایش خواهد یافت. به طور مشابه، تمام برچسب زدن روی کالا‌ها قبلاً به زبان قزاقستانی است.

بر اساس مفهوم دولتی، استفاده از زبان روسی در مناطق شمالی کشور غالب است، در حالی که زبان قزاقی در مناطق غربی و جنوبی ترجیح داده می‌شود.

یکی از میراث تجربه شوروی این است که بخش قابل توجهی از قوم قزاق قادر به صحبت به زبان عنوانی نیستند. آرمان بایگوژین، صاحب یک کافی شاپ آلماتی به اوراسیا نت توضیح داد که زبان روسی جغرافیای کاربرد بسیار گسترده‌تری دارد، این فقط منحصر به قزاقستان نیست، بلکه کل فضای پس از شوروی را شامل می‌شود. است.

برخی از قومیت قزاق زبانان روسی گزارش می‌دهند که وقتی نمی‌توانند به قزاقستان بروند احساس قلدری می‌کنند. اکنون اغلب در آلماتی در خیابان‌ها، سوپرمارکت‌ها یا وسایل نقلیه عمومی می‌توان عبارت «قزاقشا سویله» (قزاقستانی صحبت کن) شنید. این عبارت  به یک میم اینترنتی محبوب تبدیل شده است. یکی از این اسلاید‌های میم مردی را در قایق در دریا به تصویر می‌کشد که در تلاش برای نجات غریق، به زبان روسی خطاب به او می‌گوید: «دستت را به من بده». مرد متزلزل با عصبانیت واکنش نشان می‌دهد و می‌گوید «قزاقشا سویل»!