افراط گرایی در منطقه قفقاز شمالی روسیه

پس از حمله تروریستی به تالار شهر کراکوس مسکو، خطر مستمر افراط گرایی در قفقاز شمالی (چچن، داغستان و اینگوشتیا) به ویژه در میان جوانان به عنوان یک نگرانی مهم باقی مانده است.  رویکرد روسیه به مقابله با شورش در قفقاز شمالی، شهروندانی سختگیرانه و رادیکال شده بیشتر بوده است، از طرفی گزارش‌های گسترده‌ای از نقض حقوق بشر، از جمله شکنجه، اعدام و گروگان‌گیری منتشر شده است که به رمضان قدیریف رهبر چچن ختم می‌شود.

در سال‌های اخیر، اعضای دیاسپورای قفقاز شمالی در فعالیت‌های تروریستی در سراسر اروپا نقش داشته‌اند، در حالی که در کشورهای خود، حملات تروریستی هدفمند علیه نیروهای اجرای قانون و پرسنل امنیتی منطقه همچنان رواج دارد.سایت‌هایی ، مانند «KavkazCenter.org» و«ChechenInfo»  که در بین جوانان قفقاز شمالی محبوبیت پیدا کرده است و گمانه‌زنی‌ها بر این است که به عنوان آژانس خبری ولایت فعلی قفقاز که یک گروه جهادی افراطی در حال تجدید حیات است، فعالیت می‌کند.

در پی حمله تروریستی اخیر به تالار شهر کروکوس مسکو که منجر به کشته شدن حداقل 140 نفر شد، بحث ها به طور فزاینده ای بر انگیزه ها و هویت عاملان متمرکز شده است. این حمله به دولت اسلامی ولایت خراسان (IS-K)، یک جناح منطقه ای دولت اسلامی (داعش) نسبت داده شده است. با این حال، چهار نفر از متهمان این حمله، اتباع تاجیکستان هستند که ظاهراً عضو داعش هستند. تاجیکستان و سایر کشورهای آسیای مرکزی به مناطق اصلی جذب نیرو برای ولایت خراسان تبدیل شدند. ستیزه جویان تاجیک اغلب از صفوف کارگران مهاجر در روسیه بیرون می‌آیند، که اغلب در خارج از کشور با تبعیض مواجه می شوند، و همچنین از جوامع محلی فقیر در حالی که تلاش‌های عضوگیری داعش عمدتاً بر آسیای مرکزی متمرکز است، خطر مستمر افراط‌گرایی در قفقاز شمالی، به‌ویژه در جمهوری‌های روسیه چچن، داغستان و اینگوشتیا، اخیراً تا حدودی دست کم گرفته شده است.

قبل از حادثه تالار شهر کروکوس، افرادی از قفقاز شمالی عاملان اصلی حملات تروریستی در روسیه بودند. آنها کمتر از یک دهه پیش بخش قابل توجهی از نیروهای دولت اسلامی در سوریه را تشکیل می دادند. روسی دومین زبان رایجی بود که در مدارس دولت اسلامی در دوران اوج به اصطلاح خلافت آن تدریس می شد. اگرچه وضعیت امنیتی در منطقه از آن زمان بهبود یافته است، اما حوادث افراط گرایی خشونت آمیز در داخل مرزهای داخلی و حملات افراد قفقاز شمالی در اروپا همچنان رواج دارد. در حالی که حملات در اینگوشتیا در سال 2023 نسبتاً کم بوده است، مقامات منطقه همچنان اعلام کرده اند که با خشونت افراطی و اقدامات تروریستی دست و پنجه نرم می کنند و آن را به عنوان متاثرترین جمهوری قفقاز شمالی معرفی می کنند. حملات هدفمند مختلفی علیه نیروهای دولتی، نیروهای پلیس و سایر پرسنل امنیتی صورت گرفته است. در همان سال، حمله ای به پاسگاه پلیس راهنمایی و رانندگی اینگوش رخ داد که چند افسر پلیس را به کشتن داد. مسائل رادیکال‌سازی و خشونت همچنان نگرانی‌های جدی در قفقاز شمالی و در میان مردم دیاسپورا ایجاد می‌کند، به‌ویژه در میان جمعیت جوان‌تر که سال‌های شکل‌گیری آن‌ها با جنگ اول چچن (1994-1996) و جنگ دوم چچن (1999-2009) شکل گرفت. روسیه، یک درگیری جدایی طلبانه پس از شوروی.

جهادگران در اواخر جنگ اول چچن وارد چچن شدند و ماهیت درگیری را تغییر دادند و زمینه را برای دهه آینده فراهم کردند. در جنگ دوم چچن جدایی‌طلبان محلی تقریباً نفوذ خود را بر عناصر جهادی از دست دادند و مبارزه علیه کنترل روسیه ابعاد جهادی گسترده‌تری پیدا کرد. در سال‌های بعد، درگیری فراتر از چچن گسترش یافت و بر جنبش‌های جهادی منطقه‌ای تأثیر گذاشت، و الهام‌بخش افراط‌گرایی و رادیکال‌سازی در داغستان و اینگوشتیا شد و منجر به حملات تروریستی قابل‌توجهی در روسیه شد. در سال 2013، مرگ یک شورشی برجسته چچنی، دوکا عمروف، موسس جنبش جهادی "امارت قفقاز"، همراه با ظهور دولت اسلامی، باعث شد بسیاری از مردم قفقاز شمالی به جنبش جهادی جهانی بپیوندند که منعکس کننده دگرگونی این جنبش است. شورش قفقاز به یک پدیده فراملی. در حالی که روسیه جنبش‌های جدایی‌طلب را سرکوب کرد، عناصر جهادی گسترده‌تر هنوز در منطقه وجود دارند.

کمپین ضد شورش روسیه در سرتاسر قفقاز شمالی، به ویژه در چچن، با گزارش‌های گسترده از نقض حقوق بشر مانند شکنجه، اعدام‌های صحرایی و گروگان‌گیری، تحت اشراف مستقیم رمضان قدیروف، رهبر چچن اجرا می‌شود، شدید بوده است. این سیاست خانواده‌ها و بستگان شورشیان را مسئول می‌داند که منجر به نشر گزارشاتی در مورد نقض حقوق بشر ‌شده توسط نیروهای امنیتی نه تنها در چچن، بلکه در خارج از کشور انجام می‌شود. در سال 2019، یک جدایی طلب چچنی در آلمان توسط یک عامل روسی به ضرب گلوله کشته شد. در سال 2020، یک منتقد قدیروف در فرانسه به قتل رسید. در سال 2022، یکی دیگر از منتقدان رهبر چچن از یک سوء قصد در سوئد جان سالم به در برد.

افزایش نارضایتی در میان جوانان قفقاز شمالی را نمی توان صرفاً به تبلیغات تهاجمی آنلاین نسبت داد. آزار و اذیت مسلمانان در منطقه باعث شده است که افکار ولایت قفقاز و داعش به شدت در منطقه طنین انداز شود. در سال 1999، وهابیت، یک شاخه سختگیرانه از اسلام سنی، در داغستان ممنوع شد، جایی که آزار و اذیت مسلمانان روسیه از افراطی ترین موارد بوده است. به عنوان مثال، در سال 2016، یکی از امامان سلفی محبوب، بنا بر گزارش‌ها، به دلیل «توجیه خشونت جهادی» شکنجه و در زندانی شد، با اینکه سال‌ها قبل با تهدیدهای شبه‌نظامیان داغستانی به دلیل محکوم کردن داعش مواجه شده بود. چند ماه بعد، دو پسر جوان توسط نیروهای امنیتی داغستانی کشته شدند - ظاهراً آنها را با تروریست‌ها اشتباه گرفتند. نظرسنجی‌های سال 2019 نشان داد که 14.5 درصد از دانش‌آموزان دبیرستان و 9 درصد از معلمان داغستان از هموطنانی که به داعش پیوستند حمایت می‌کنند. با توجه به خطرات قانونی در روسیه برای حمایت از داعش، سازمانی ممنوعه از سال 2014، این احتمال وجود دارد که تعداد واقعی هواداران در داغستان به طور قابل توجهی بیشتر از آنچه گزارش شده باشد، باشد. با این حال، آزار و اذیت مسلمانان در قفقاز شمالی، به ویژه توسط روسیه، محدود به داغستان نیست. این عامل بزرگی در رادیکالیزه شدن افراد در سراسر منطقه بود. در شرایطی که درگیری سوریه تا حدودی به بن بست رسیده است، بازگشت جنگجویان خارجی داعش می تواند نفوذ گروه های افراطی مانند ولایت قفقاز را در منطقه تقویت کند، به ویژه با توجه به رویکرد سنگین مقامات منطقه. انتظار می‌رود چنین هجومی همراه با تاکتیک‌های شدید ضدشورش که توسط دولت‌های روسیه و منطقه‌ای به کار گرفته شده است، مشکل را تشدید کند.